~

Rotopmerking

Erg close zijn ze niet, de broer en zus in Raak me aan. Eigenlijk komen ze alleen bij elkaar omdat met de dood van hun vader het ouderlijk huis in Limburg opgedoekt zou kunnen worden. Ze leven in totaal verschillende werelden. Veearts Vera heeft tot aan hun dood de lastige ouders verzorgd, en wil in het huis blijven wonen. De ambitieuze archeoloog Justus is allang uitgevlogen. Hij is gespecialiseerd in Afrikaanse etnische kunst, en staat in de startblokken voor een volgende culturele expeditie. Voor hem is Vera’s leven ouwe koek, alsmaar meer van hetzelfde. Hij is bot, cynisch en neerbuigend tegen zijn zus. Maakt de ene rotopmerking na de andere, schroomt zelfs niet lullig te doen over haar slechthorendheid.

Bevrijdende dans

Carine Crutzen speelt Vera, een eenzame, onhandige vrouw. Een “overbodige veerarts”, zoals Justus het noemt, op een platteland zonder dieren, want die zijn vanwege de MKZ-crisis allemaal geruimd. Alleen achtergebleven na de dood van de ouders voor wie ze zorgde. Hunkerend naar onvervulde liefde, haar minnaar spoedt zich na gedane zaken gauw naar vrouw en kinderen. Hartverscheurend mooi is Vera, als ze op aandringen van Justus haar overall verruilt voor een avondjurk en uitbarst in een bevrijdende dans. Mark Rietman speelt de cynische Justus met zoveel vileine humor dat zijn botte opmerkingen komisch worden. De sarcastische broer is daardoor tegelijkertijd grappig en ontroerend. Zeker wanneer hij ook nog ziek blijkt en alleen bij zijn zus terecht kan voor zorg.

Lachen

~

Raak me aan van Het Toneel Speelt wordt gespeeld tot en met 21 mei 2005.

~

Maar het avontuurtje in Offertorium verloopt niet vlekkeloos, hoewel iedereen zijn best doet om zijn rol met verve te vervullen. Want waaruit bestaan die fantasieën nou eigenlijk precies? Waar stopt het spel en begint de werkelijkheid? En hoeveel zal de liefde van Wodan en Edda kunnen verdragen? Er worden snel wat eieren gekookt, er wordt een ander pakje aangetrokken en er wordt nog maar eens ingeschonken. Er wordt getierd, gefleemd, geveinsd en als dan ook nog een passerende heilsoldate het woord van God komt brengen en zich bij het trio voegt, lijkt het einde zoek.

Spelletjes

~

Rollen

Pierre Bokma kan haast alles, ook moeiteloos een podium vullen als de onuitstaanbaar verwende driftkikker Wodan. Elsie de Brauw geeft hem als Edda prima tegenspel, ze manipuleert en manoeuvreert doortrapt maar toch met stijl. Aus Greidanus jr. speelt overtuigend de gelaten Eddie en voegt zich moeiteloos naar ieders wensen. Maar je hart wordt gestolen door een geweldige Frieda Pittoors als de lieve heilsoldate Riet in Luilekkerland. Ze zet de overtuigde dienares van God heel uitnodigend en ontroerend neer. De personages spelen steeds een ander spelletje, in wisselende combinaties, eindeloos in aantal als in een pornografische fantasie. Maar altijd blijven de acteurs overtuigen, en dat is knap.

Symboliek

“Goden doen aan sekstoerisme,” zei Arnon Grunberg ooit, en daar lijkt het hier ook wel verdacht veel op. De hedonistische Wodan en Edda, meesters van het universum. De gelovige Riet en mensenzoon Eddie, eerst als speeltjes van de goden, later als een aandoenlijke piëta. Zelfs de kerstboom is aanwezig: heidens van origine, maar ingelijfd in de christelijke symboliek. Het offer waarnaar de titel verwijst vormt de climax van het stuk en laat veel vragen achter. Wie heeft er nu gezegevierd?

Knipoog

Offertorium is geen zware voorstelling, wat titel en thematiek misschien wel doen vermoeden. Maar ook niet enkel een komedie, met lol om schuine mopjes, hoewel de setting soms doet denken aan het Theater van de Lach. Het is eerder een knipoog, een intelligente, raadselachtige ironische knipoog zoals regisseur Gerardjan Rijnders ze zo graag uit mag delen. Een knipoog naar het huwelijk, naar ons hedendaags hedonisme, naar de reality-soaps, de pornografie, de religie, de fantasie. Naar alles waar wij mensen nou eenmaal zo heel graag in geloven. En misschien blijft er dan een milde glimlach over voor de liefde.

Offertorium is nog te zien tot en met 23 april 2005.

~

De tweelingbroers treffen elkaar in het restaurant van Atreus in Parijs. We worden deelgenoot gemaakt van hun gesprekken, terwijl ze wachten op het eten dat maar niet verschijnt. En wij wachten mee. Op wat komen gaat, en veel goeds kan dat ondanks al hun beste bedoelingen haast niet zijn, zo weten we uit de proloog. Want Atreus weet nog niet dat zijn vrouw, die op het punt staat te bevallen, zwanger is van Thyestes. En Thyestes weet nog niet dat zijn vijf kinderen die door Atreus zijn vermoord zo dadelijk als maaltijd zullen worden opgediend. Toch zien we ze om de tafel zitten in een oprechte poging zich met elkaar te verzoenen. Zullen ze in staat zijn om elkaar te vergeven en zo de vloek te breken?

Schijnbaar nonchalant

~

Dreiging

Het decor is eenvoudig en stijlvol en bestaat voornamelijk uit een mooi gedekte tafel. Maar de lamp daarboven is een immense kluwen gitzwarte spots, decorstukken vallen of bewegen ‘per ongeluk’, de wijn die rijkelijk vloeit ziet er steeds bloederiger uit en er zijn spookachtige lichteffecten die net zo plotseling komen als ze gaan. Ook de spelers kunnen onverwacht een bizar gezicht krijgen door uiterlijk of mimiek. De scènewisselingen zijn abrupt en doen soms denken aan een experimenteel gemonteerde film. Hoewel de setting eigentijds is, sijpelt de rauwe gewelddadigheid van de oude mythe er dreigend doorheen.

Derde stem

De dialoog tussen de twee broers wordt aangevuld met een derde stem: een trompet. Trompettist Boy Raaymakers is als een waardige zen-engel op het toneel aanwezig. Zijn tonen klinken door de tekst heen en geven er zo een extra dimensie aan. Muziek wordt taal, net zoals de bij tijd en wijle onbegrijpelijke tekst van deze voorstelling abstract als muziek wordt. Bovendien spreekt Raaymakers de proloog en de epiloog uit. Hij weet met zijn eenvoud, zijn mooie stem en een natuurlijke vertelstijl moeiteloos te boeien.

Anders

Bij een voorstelling van Dood Paard is het onmogelijk je te laten vermaken en lekker in het pluche achterover te leunen. Daarvoor zijn de stukken te experimenteel. De spelers gooien je scherp en abstract hun ideeën toe en je hebt een open blik nodig om te bukken of te vangen. Ben je daartoe bereid, dan krijg je met deze voorstelling een bitter, bizar en veelzeggend sprookje in je schoot geworpen. Betoverend.

Atreus en Thyestes is nog te zien tot en met 2 april 2005.