Film / Films

Who’s The Man?!

recensie: The Man

Fans van de stereotype politieactiekomedies kunnen er weer eens goed voor gaan zitten; regisseur Les Mayfield (o.a. Blue Streak en Flubber) bedient je met zijn nieuwste film The Man op al je wenken.

~

Na de dood van zijn corrupte partner komt de koelbloedige agent Derrick Vann (Samuel L. Jackson) een grote wapenhandel op het spoor. Hij gaat undercover als mogelijke koper van het gestolen wapentuig, maar dan gaat het mis. De zachtaardige vertegenwoordiger in tandartsapparatuur Andy Fiddler (Eugene Levy) wordt door een ongelukkig toeval voor de mogelijke koper aangezien. Vanaf dat moment is het gedaan met Fiddlers rustige burgermansleventje en zit hij middenin het criminele circuit. Met behulp van Vann wordt Fiddler klaargestoomd tot ‘The Man’; de infiltrant die de slechteriken erbij moet lappen. Een rol die niet geheel ongevaarlijk is voor de stuntelige en praatzieke burgerman met meer verstand van hygiënische tongschrapers dan van wapens. Door zijn onschuldige manier van doen weet hij uiteindelijk toch het vertrouwen te winnen van zowel de wapendealers als van de norse Vann. Maar lukt het hem ook om zijn dekmantel lang genoeg te behouden?

~

Zegevierende beleefdheid

The Man is op zijn best gezegd een vermakelijke film, maar zowel technisch als inhoudelijk zeker geen hoogstandje van Mayfield. Wie door het drietal Jackson, Levy en Mayfield hoopt op een combinatie van scherpe dialogen à la Pulp Fiction, spitsvondige humor zoals in American Pie en een fantasierijk verhaal zoals Flubber, komt helaas van een koude kermis thuis. Ondanks het gevestigde talent van zowel de hoofdrolspelers als de regisseur is er van een magische combinatie geen sprake en neigt de film sterk naar het predikaat ‘dertien in een dozijn’. Het verhaal wordt volledig gedragen door Eugene Levy. Hoe dieper zijn personage in de wereld van wapenhandelaren getrokken wordt, hoe ontwapenender hij juist wordt. Met zijn motto ‘beleefdheid moet zegevieren’ weet hij de clichématige verhaallijn nog enigszins een humoristische wending te geven. Naast zijn onaflatende beleefdheid is zijn enige andere wapen in de strijd om de humor zijn ‘rood-vlees-intolerantie’. Deze aandoening stelt hem in staat om bijna nucleaire darmgassen te produceren waarmee hij niet alleen Vann gillend zijn auto uit jaagt, maar ook een lift vol nonnen laat vloeken van de stank. Misschien is dat wel het meest inventieve van de hele film.

Voor de meer oplettende kijker is de film een ware aaneenschakeling van cameratechnische missers. Zo zeilt er meer dan eens een microfoon door het beeld en zijn continuïteitsfoutjes ook niet al te zorgvuldig weggewerkt. En dat is toch best jammer voor een Hollywoodproductie.

Muziek / Album

Overtreffende trap

recensie: Textures - Drawing Circles

Textures is het zestal Nederlanders dat met hun debuut Polars nog geen drie jaar geleden op zijn zachts gezegd lovend onthaald werd binnen de internationale metalscene. De welhaast avant-gardistische mathmetal van de band maakte van Polars volgens velen één van de, zo niet dé, beste metalplaat van Nederlandse bodem. Nu spreken we april 2006, de maand waarin het erom spant. Drawing Circles, de opvolger van het debuut is zojuist verschenen en reken er maar op dat metalminnend Nederland zich de komende dagen opsluit in zijn kamer met slechts één cd in de speler en een opengedraaide volumeknop op de stereo.

Nu was het nummer Regenesis al een tijdje te beluisteren op Textures’ myspace-adres en werd zeer positief ontvangen. Het nummer klinkt uitgebalanceerder dan het materiaal van het voorgaande album, waarop de bizarre breaks en bijna mathematisch uitgedachte wendingen in maatsoorten zelfs voor de fervente aanhanger soms toch iets teveel van het goede waren.

De harde waarheid

~

En nu het volledige album er dan eindelijk is, blijkt het onmogelijk geachte waarheid te zijn geworden: Textures overtreft zichzelf met dit tweede album op vrijwel alle fronten. De muziek neigt qua verschuivende maten en aanverwante wiskundige uitspattingen nog steeds het meest naar de Zweedse groep Meshuggah, maar daar waar de nummers op Polars zoals gezegd soms iets te fragmentarisch waren klinkt dit album echt als een geheel. Alles klopt en sluit nagenoeg perfect op elkaar aan. Sterker nog, waar op Polars de opener al één enkel nummer van 18 minuten was met een veelheid aan stijlen, daar kan Drawing Circles op zich als één nummer gezien worden, zo makkelijk draait het schijfje zijn rondjes.

Agressievere brul

Ditmaal geen episch lange nummers van een kwartier. Nee, zoals gezegd laat het album zich zelf al als één lang nummer luisteren. Wel is halverwege met het slepende Upwards een rustpunt ingebouwd waarop ook de kracht van nieuwe zanger Eric Kalsbeek goed naar voren komt. Naast een agressievere brul dan zijn voorganger beschikt hij namelijk ook nog over een goede zangstem. Sowieso draagt de inbreng van Kalsbeek bij aan de sterk overtuigende indruk die dit album achterlaat. Wel doet de muziek in de midtempo-stukken daardoor nog wat meer aan de eerder genoemde Zweedse giganten van Meshuggah denken, maar dat mag nog steeds als compliment gezien worden. Daarbij komt dat de afwisseling in stijlen zoals op Polars ook al te horen was, alleen maar verder is uitgebouwd. Dit was zogezegd een makkelijke tweede, om het cliché maar eens onderuit te halen. Op naar de derde!

Boeken / Non-fictie

Geschiedenis van bijna alles

recensie: Peter Watson - Ideeën

Ideeën zijn de instrumenten waarmee de mensheid de wereld naar zijn hand weten te zetten. Ideeën zijn geen statische gegevens, ze transformeren, sijpelen door naar andere lagen van de samenleving en ze verdwijnen ook weer. Op de brede manier waarop historicus Peter Watson in zijn lijvige Ideeën een idee opvat , valt zo’n beetje alles er onder wat ooit gedacht, gemaakt of uitgevonden is.

Dit begint al met de vuistbijl van tweeënhalf miljoen jaar geleden, want Watson beschouwt de ontdekking dat je met een scherpe steen door een dierenhuid kan dringen als een idee. Met een dergelijke visie krijgen we in de praktijk een geschiedenis van bijna alles, waarin naast de enorme rijkdom aan gedachten ook grote lacunes ontstaan. Zo valt de willekeur op waarmee Watson casussen opvoert. Hij haalt wel onder meer Beethoven en Schubert aan om het denken van de Romantiek te illustreren, maar bij andere periodes laat hij het na om toonaangevende componisten te noemen.

Stap terug

Watson aarzelt niet om zijn overzicht van de ideeëngeschiedenis als een alternatief voor de ‘conventionele geschiedschrijving’ te presenteren, “als een geschiedenis waaruit de koningen en keizers en dynastieën en generaals zijn weggelaten”, maar die desondanks als een representatief verhaal over ons verleden kan gelden. Ondanks Watsons brede opvattingen lijkt dit een stap terug in de ontwikkeling van de historische wetenschap. Deze heeft zich inmiddels ontworsteld aan de dominante politieke geschiedschrijving en is nu in staat om ook het dagelijks leven en het verhaal van de gewone man op waarde te schatten. En die zou dan nu in het spoor van Watson terug moeten keren naar het grote verhaal? Wellicht overschat Watson zijn eigen vakgebied hier een beetje.

Watson merkt op dat veel denkers in de geschiedenis vaak kozen voor een drieledig systeem om de wereld en de geschiedenis mee te ordenen. Een boeiende constatering, hoewel verre van uniek. Om die reden hunkert ze ook naar een verklaring, die helaas achterwege blijft. Zonder dit verder te onderzoeken bouwt Watson echter voort op deze intellectuele traditie waarbij hij ‘de ziel’, ‘Europa’ en ‘het experiment’ als de drie belangrijkste ideeën beschouwt.

Andere taal

Opvallend is dat Watson denkers als Michel Foucault en Thomas Kuhn volledig buiten beschouwing laat bij zijn verklaring van de evolutie van ideeën. Zij kwamen allebei tot de conclusie dat er binnen de geschiedenis breekpunten zijn waarvoor en waarna wetenschappers en denkers een totaal andere taal bleken te spreken, een zogenaamde paradigmashift. Dit inzicht – dat er geen sprake is van een voortdurende vooruitgang in het denken, maar een overgang tussen verschillende onvergelijkbare werelden – hangt hij nu op aan iemand als Isaiah Berlin, weliswaar een grootheid binnen de ideeëngeschiedenis maar filosofisch gezien het kleinere broertje van Kuhn en Foucault.

Soms maakt Watson er een verwarrende mengeling van eigentijdse denkers, ideeënhistorici en uitvindingen van. Het zijn de onvermijdelijke gebreken die een ambitieus project van deze proporties aankleven. Je kan immers niet kenner zijn op alle terreinen – zelfs niet op basaal niveau –, waardoor foutjes op de loer liggen. Wel jammer is dat de grote greep die hij wilde presenteren te fragmentarisch is. Dit boek zal dan ook niet als nieuw ijkpunt in de ideeëngeschiedenis gelden, maar als naslagwerk kan deze zoektocht naar de wortels van ons geestesleven goed dienst doen.

Muziek / Album

Klap in je handen en roep Yeah Yeah Yeah

recensie: Yeah Yeah Yeahs - Show Your Bones

.

~

Op de keper beschouwd laat dit album geen baanbrekend of vernieuwend geluid horen. Integendeel. Herinneringen aan de verwondering die ik voelde bij bands als Hole, Belly en Betty Serveert toen ik als pukkelige veertienjarige op mijn bed (in plaats van huiswerk te maken) cassettes lag te luisteren, kwamen naar boven alsof het gisteren was. Natuurlijk, een band als Hole gaat niet de wereldgeschiedenis in als legendarisch in kwaliteit. Evengoed maakte het destijds een geweldige indruk op me, zoiets had ik nog nooit gehoord! En juist datzelfde enthousiasme binnen een band maakte dat deze plaat zo fijn op me overkwam. Show Your Bones scheurt als Superman met een geheven vuist in sneltreinvaart je gestel door. Het swingt!

Vernauwing?

De kracht van Show Your Bones ligt besloten in de energie die achter het snerpende geluid van songs als Way Out en Honeybear ligt. Hier en daar een cliché als Phenomena doet nog steeds niet af aan deze energie, want hoe gemakkelijk is het om het geluid van Yeah Yeah Yeahs af te doen als een concept? Als een trucje? In mijn ogen te kort door de bocht, want juist de oprechte liefde voor het stampende, stoere rock-nummer straalt van dit album af. Yeah Yeah Yeahs maakt een duidelijke keuze voor dit genre en doet dat goed en geloofwaardig.

En juist die keuze is precies de reden waarom de Yeah Yeah Yeahs-fan van het eerste uur dit album misschien minder prettig zullen vinden. In vergelijking met debuut Fever to Tell, kiest de band met deze opvolger voor een stukken minder veelzijdig geluid. Een keuze die makkelijk op te vatten is als een vernauwing van wat de band voorheen deed. Ik bestempel het liever als het inslaan van een duidelijke weg. Een dappere keuze, die te prijzen valt.

Groots en meeslepend

Door Show Your Bones krijg ik, net als toen op de middelbare school, weer de drang een bandje op te gaan zetten. Luisterend naar het heerlijke stemgeluid van Karen O, de hartslag in de drums van Brian Chase en het de fijne riffjes van Nick Zinner, wil ik eigenlijk nog maar één ding. Ik wil ook op een podium in een microfoon schreeuwen. Op naaldhakken in een babydoll met mijn haren wild de menigte opzwepen. Want dat is precies wat dit album oproept: de belofte dat er een groots en meeslepend leven in het verschiet kan liggen.

Boeken / Fictie

De Dan Brown deceptie

recensie: Dan Brown - De Delta Deceptie

Na het grote succes van De Da Vinci Code is Nederland inmiddels toe aan de vierde roman van Dan Brown: De Delta Deceptie. Net als de twee andere opvolgers van De Da Vince Code schreef Brown De Delta Deceptie al voor deze kaskraker maar verschenen de vertalingen in ons land pas later. Je zou dus denken dat Dan Brown ons in deze nieuwe roman niets nieuws te vertellen heeft. Maar dat is een zuiver chronologisch antwoord en wellicht iets te simpel.

~

De Delta Deceptie stamt uit 2001 en is geschreven na Het Juvenalis Dilemma maar voor Het Bernini Mysterie. Net als in Het Juvenalis Dilemma is hier een hoofdrol weggelegd voor de moderne techniek en niet, zoals in de twee latere romans, voor de kunst. Er wordt in het ijs van de Noordpool een opzienbarende ontdekking gedaan die een geweldige impact zal hebben op de manier waarop we tegen de wereld aankijken. En dat is een mooie opsteker voor NASA. Deze organisatie ligt al een tijdje onder vuur en kan wel een meevallertje gebruiken. Ook voor de Amerikaanse president, die NASA steeds is blijven steunen, is dit goed nieuws. Hij kan hiermee een tweede termijn in het Witte Huis veilig stellen.

Filmscript

Om alle twijfels omtrent de juistheid van de ontdekking weg te nemen stuurt de president een aantal onafhankelijke onderzoekers naar de Noordpool om onomstotelijk vast te stellen dat het hier om een wereldschokkende ontdekking gaat. Zoals we Dan Brown kennen zit er in dat team onder andere een knappe, intelligente jonge dame en een charismatische, knappe geleerde met een uitermate vriendelijke uitstraling. Dat er vrijwel direct een vonk tussen deze twee personages overslaat moge duidelijk zijn.

Na de eerste verrassing – én overtuiging met betrekking tot de ontdekking in het poolijs – stuit het team langzamerhand op steeds meer ongerijmdheden. Er blijkt iets mis met het bewijsmateriaal. Vanaf dat moment volgen de gebeurtenissen elkaar in een hoog tempo op. Zoals gebruikelijk in Browns boeken rollen de hoofdpersonen van de ene gevaarlijke situatie in de andere levensbedreigende omstandigheid. Op een haast filmische wijze geeft hij gestalte aan de verwikkelingen.

De Delta Deceptie leest dan ook als een filmscript. In korte hapklare hoofdstukken volgen we om en om de verschillende hoofdpersonen. Bijna elk hoofdstukje eindigt wel met een soort cliffhanger. Daarnaast schrijft Brown erg visueel: je ziet de verfilming al voor je tijdens het lezen van het boek. Dit is een blockbuster in de maak. Alle ingrediënten zijn aanwezig voor een lekkere avond hollywood-vermaak.

Trucje

Wederom heeft Brown een roman neergezet die je vanaf het begin bij de strot grijpt en je pas tegen het eind weer los laat. Let wel: tégen het eind en niet tót het eind. Helaas doet Brown in De Delta Deceptie precies hetzelfde als in de andere drie boeken. Het is dan ook niet echt een verrassing als uiteindelijk het brein achter de gebeurtenissen bekend wordt. Hoewel hij uitermate zijn best doet de verdenking op andere personages te schuiven, en misschien wel juist ómdat Brown zo zijn best doet de verdenking te verleggen, is al redelijk snel duidelijk welke kant de ontknoping opgaat.

Brown doet wederom het trucje waardoor hij veel boeken heeft verkocht, maar na vier boeken is het nu toch echt uitgewerkt. Het is uitermate jammer dat hij het steeds van die éne gimmick moet hebben. Brown is namelijk wel in staat de lezer vanaf de eerste pagina van een boek mee te slepen in een spannend avonturenverhaal. Als dat verhaal echter steeds op dezelfde wijze afloopt is de spanning al snel verdwenen. Laten we dan ook hopen dat hij voor zijn nieuwe boek – dat dit keer écht nieuw zal zijn en geen (her)uitgave van een oud boek – iets anders heeft verzonnen. Als Brown daartoe in staat is zal hij nog lang meedraaien in dit genre. Zoniet, dan vrees ik dat met het verschijnen van die nieuwe roman het doek zal vallen voor een schrijver met trucje.

Theater / Voorstelling

Ffwrd lovestory met dramatische afloop

recensie: De Vrouw van Vroeger (De Theatercompagnie)

Wat doe je als een jeugdvriendinnetje jouw nonchalante liefdesverklaring nèt iets te letterlijk heeft genomen? Het is een dilemma waar Frank, al jaren getrouwd met Claudia, mee te maken krijgt als zijn oude jeugdliefde Romy voor de deur staat.
De Vrouw van Vroeger kijkt als een te lange film die je af en toe even doorspoelt, maar dan iets te ver zodat je de rewindknop moet gebruiken om geen essentiële momenten te missen.

~

Frank en Claudia (Harry van Rijthoven en Myranda Jongeling) worden op de avond voor hun verhuizing verrast door een onrustige vrouw, Romy. Zij komt opeisen waar ze recht op meent te hebben: de liefde van Frank. “Ik zal altijd van je blijven houden” beloofde hij haar 24 jaar geleden. Nu is het tijd om die belofte van toen in te lossen. Hoewel Frank in eerste instantie niet in haar waanzin meegaat, zit de familie door een bizarre speling van het lot uiteindelijk toch met de neurotische Romy (Anneke Blok) in de maag.

Verhuizen

Het verhaal over ‘die vrouw uit het verre verleden’, speelt zich af in de hal van Frank en Claudia. Hier komen twee slaapkamers, de badkamer en de voordeur op uit. In de gang staan grote verhuisdozen en achter het podium hangt een groot doek met de zee die de familie de volgende dag zal bevaren naar een nieuw leven aan de andere kant van de wereld. Op het scherm wordt ook de tijd in digitale cijfers geprojecteerd, wat nogal een belangrijke rol speelt in de voorstelling.

Tijdsprongen

~


In De Vrouw van Vroeger overlappen bijna alle scènes elkaar. Er worden sprongen vooruit in de tijd gemaakt en vervolgens wordt het verhaal weer ’teruggespoeld’ naar een eerder moment. In het begin is dit grappig en is de herhaling van een bepaalde situatie, dialoog of handeling sterk. Maar omdat iedere sprong vooruit of achteruit in het donker plaatsvindt (waardoor het décor ongezien veranderd kan worden en de acteurs andere poses aan kunnen nemen), gaat dit op den duur irriteren. Niet alleen vergt het concentratie om te onthouden hoe laat het was en hoe laat het gaat worden, maar ook moeten je ogen telkens weer wennen aan het felle licht na een moment van duisternis. Vooral op het einde, wanneer de spanning het hoogst is, zijn de sprongen een storende factor en ontstaat er een verlangen naar de ontknoping van het verhaal. Bovendien trek je door alle onderbrekingen de conclusie zelf al, waardoor de afloop helaas minder verrassend is dan hij had kunnen zijn.

Gruwelijke ontknoping

De sneren met jaloerse ondertoon van echtgenote Claudia zorgen voor de lachwekkende momenten in de voorstelling. Naast de gevestigde acteurs zijn er in dit stuk belangrijke rollen weggelegd voor twee jonge talenten Thomas Cammaert en Laura Mentink. Zij spelen de rollen van zoon Andy en zijn vriendin Tina, die de voorstelling over volwassenproblematiek letterlijk jonger maken. Buiten het vermoeiende goochelen met de tijd, is De Vrouw van Vroeger een boeiende thriller met een gruwelijke ontknoping.

De De Vrouw van Vroeger is nog t/m 30 april te zien in het Compagnietheater en in september en oktober 2006 door het hele land. Klik hier voor een uitgebreide speellijst.

Boeken / Achtergrond
special: 4. Verlichting of ancien régime?

Gebroeders Meester on tour

De Gebroeders Meester, auteurs van de inleiding Meesters in de filosofie, toeren tijdens de Maand van de Filosofie door het land. Speciaal voor 8WEEKLY beschrijven ze hun ervaringen. Hoewel ze elkaar tijdens de Dag van de Filosofie in Tilburg kort vonden in het polytheïsme (zie hun column van vorige week) zijn ze het inmiddels weer roerend met elkaar oneens. Zoals dit keer over de neoconservatief Andreas Kinneging, winnaar van de Socrates Wisselbeker.

Maarten: Mag ik nog snel een schandaal aan de kaak stellen, in onze laatste bijdrage voor 8WEEKLY? Tijdens de Nacht van de Filosofie kreeg de Leidse hoogleraar rechtsfilosofie Andreas Kinneging de Socrates Wisselbeker uitgereikt voor zijn boek Geografie van goed en kwaad. Hij kreeg de prijs voor “het meest prikkelende Nederlandstalige filosofische boek van het afgelopen jaar”. Een “zeer erudiet en prima leesbaar relaas”, volgens de jury. “Men hoeft Kinnegings conservatisme niet te omhelzen om dit boek met veel plezier te kunnen lezen.” Alleen die formulering al!

Frank: Hoezo? Heb je moeite met het woord ‘plezier’?

Socrates
Socrates

Maarten: Dat ook. Maar dat ‘men’ is nog veel erger. Elke student journalistiek leert dat je dat woord niet mag gebruiken omdat het vaag is. Je moet niet schrijven: “men was ontevreden”. Je moet schrijven: “Piet de Bruin beklaagde zich bij de ombudsman omdat de afdeling Burgerzaken van de gemeente Groningen de wettelijk vastgestelde termijn overschreed voor het toekennen van een bouwvergunning.”

Frank: Het gaat hier over filosofie, niet over journalistiek. Je zeurt.

Maarten: Zeker niet, want het is geen toeval dat deze men-jury Kinnegings boek liet winnen. Kinneging schreef namelijk een men-boek. Ik pak een willekeurig zin: “Men ziet wel dat de eerethiek zeer competitief is.” Wie ziet dat? Een andere: “Men heeft iedere dag een vergadering, vaak meerdere, over de meest uiteenlopende onderwerpen.” Wie heeft iedere dag een vergadering?

Frank: Je draaft weer door.

Maarten: Nee, helemaal niet. Kinneging begint zijn eerste hoofdstuk met de zin: “Oppervlakkigheid stempelt de publieke discussie over allerlei belangrijke onderwerpen.” Dan mag je toch verwachten dat hij zelf wel nauwkeurig formuleert?

Frank: Je doet alleen maar zo moeilijk omdat Kinneging kritiek levert op jouw geliefde Verlichting. Hij schrijft: “Niet alleen kunnen we het Grieks-Romeinse en joods-christelijke erfgoed niet missen, maar bovendien is dat wat er in naam van de Verlichting – en van de Romantiek in het verlengde daarvan – voor in de plaats is gekomen een ernstige bedreiging voor de beschaving.”
Hij heeft volkomen gelijk. Hij constateert de bekende problemen in onze multiculturele samenleving: een gebrek aan saamhorigheid, we weten niet meer wat goed en kwaad is, we weten niet meer wat het goede leven is. Hij komt alleen met een radicaal andere oplossing. Veel mensen – ik denk aan Luuk van Middelaar (“bombardeer Afghanistan de moderniteit in”) en Hirsi Ali – zeggen dat deze problemen ontstaan doordat er culturen bestaan die nog niet verlicht zijn. Kinneging zegt juist, en dat ben ik helemaal met hem eens: de Verlichting zelf is de pest, we moeten terug naar de waarden van ervoor.

Maarten: Dat is toch een gevaarlijk plan? De waarden van voor de Verlichting zijn achterlijk.

Frank: Kinneging laat aan de hand van voorbeelden zien dat die tijd helemaal niet zo achterlijk was. Zo heeft hij het over het huwelijk in het ancien régime. Van mannen werd geaccepteerd dat ze af en toe wat scharrelden, terwijl het een schande was als vrouwen dat deden.

Maarten: Dat is toch juist een voorbeeld van de onrechtvaardigheid van de waarden van toen?

~

Frank: Zet die eenentwintigste bril van je eens af! In die tijd konden vrouwen niet voor zichzelf zorgen en waren er geen goede voorbehoedsmiddelen. Als ze vreemd zouden gaan, zaten ze binnen de kortste keren met kinderen van anderen. Hun man zou hen verlaten en ze zouden niet voor zichzelf en hun bastaardkind kunnen zorgen, met alle ellende van dien. Je ziet, die zogenaamd onredelijke waarden blijken heel redelijk te zijn in die tijd. De maatschappij beschermde de vrouw tegen haar eigen driften. De man kon zich natuurlijk wel avontuurtjes veroorloven want die bleven zonder gevolgen. Heel rechtvaardig.

Maarten: Je vraagt je alleen wel af met wie die getrouwde man die avontuurtjes moest hebben… Dat is toch recht praten wat krom is. Het getuigt ook van weinig historisch besef. Het is nu het Mozart-jaar, dus misschien heb je weleens van Le Nozze di Figaro gehoord. Het droit du seigneur speelt daarin een grote rol; de landheer had onder het ancien régime het recht de bruid te ontmaagden als een van zijn boeren trouwde. Door te strijden voor gelijkheid hebben de philosophes een einde gemaakt aan dit soort machtsmisbruik. En nu wil Kinneging weer terug naar de tijd van voor de Verlichting…

Frank: Dat moet je anders zien. Boeren waren in die tijd onbeholpen stakkers, zonder enige verfijning. Tegelijkertijd was de huwelijksnacht iets waar die aanstaande boerinnetjes al hun hele leven van droomden. Ze keken er naar uit en hadden er een uiterst romantische voorstelling van. Als je dan zo’n lompe boer over je heen krijgt, is dat een afknapper van jewelste. Terwijl zo’n heer, ja die deed dat dagelijks, die kende de kneepjes van het vak. Hij wist precies hoe je vrouwen moet behagen. Hij gaf zo’n vrouw een ware éducation sentimentale. Zij leerde de grondbeginselen weer aan haar boer en zo had iedereen profijt van het droit du seigneur.

Maarten: Dit gaat te ver. Je bent vrouwonvriendelijk, je hebt vooroordelen ten opzichte van boeren. Je ziet waar het lezen van Kinnegings boek toe leidt. Die man had niet de Socrates Wisselbeker, maar de Socrates Gifbeker moeten krijgen.

Lees ook deel 1: Mediagenieke filosofiesterren?, deel 2: Jan Klaassen en Katrijn en deel 3: Dag van de Filosofie: Dag één van de Open Dienst

Theater / Achtergrond
special: Conflict en verzoening met Twaalfhoven en Bregovic

Openingsmanifestatie Vrede van Utrecht

~

Vrede van Utrecht organiseert tot en met 2013 een aantal keer per jaar een cultureel programma in de stad en provincie Utrecht met theater, muziek, tentoonstellingen, films, debatten en workshops. Directe aanleiding voor het programma is de historische ‘vrede van Utrecht’, de overeenkomst waarmee in 1713 een einde kwam aan anderhalve eeuw oorlog. In 2013 is het driehonderd jaar geleden dat Utrecht een jaar lang onderdak bood aan onderhandelaars uit heel Europa. Vrede van Utrecht wil in het nationale en internationale programma de relatie tussen cultuur en actuele maatschappelijke thema’s zoals vrede, conflict en dialoog benadrukken. Van 20 t/m 23 april vonden er in Utrecht verschillende activiteiten plaats in het kader van de Opening 2006. Met als thema ‘conflict en verzoening’ werd op uiteenlopende wijze de dialoog met verschillende culturen aangegaan. 8WEEKLY doet verslag van een aantal activiteiten.

Op de eerste dag van de opening stond het conflict op Cyprus centraal. Voorafgaand aan het concert Echoes across the divide van Merlijn Twaalfhoven werden de achtergronden van het conflict toegelicht in een ‘proloog’, bestaande uit een simulatie van onderhandelingen op Cyprus en een preview van de documentaire Long distance call.

~

Conflict


Cyprus is een verdeeld land. In de hoofdstad Nicosia is dit conflict duidelijk zichtbaar en voelbaar door de grens, de zogeheten The Green Line, die de stad opsplitst in een Grieks-Cypriotisch en Turk-Cypriotisch deel. De wortels van het conflict op Cyprus gaan terug tot de zestiende eeuw, sindsdien is er altijd sprake geweest van een gespannen verhouding tussen de Griekse en Turkse bevolking. In 1959 verkreeg Cyprus, voorheen een Britse kroonkolonie, autonomie. Desalniettemin bleef de bemoeienis van zowel Griekenland als Turkije op het eiland groot. Toen in 1974 een aantal pro-Griekse officieren de Cypriotische regering omver wierpen was Turkije bang dat Cyprus aansluiting zou zoeken bij Griekenland. Turkije besloot het Turkse deel van Cyprus te bezetten en verklaarde het bezette deel in 1983 onafhankelijk. Sindsdien is het eiland in een Grieks-Cypriotisch en een Turks-Cypriotisch deel gescheiden. Het Turks-Cypriotische deel wordt echter door geen enkel land erkend behalve Turkije. Sinds 1983 zijn er onderhandelingen gaande over een hereniging van het eiland. De gesprekken strandden echter steeds op conflicterende eisen van beide partijen. In 2004 vonden onderhandelingen plaats over voorstellen van VN-chef Kofi Annan met als doel de hereniging van Cyprus. Directe aanleiding was de aankomende toetreding van Cyprus tot de Europese Unie. Het vredesvoorstel van Kofi Annan werd echter afgewezen door de Grieks-Cyprioten.

Vredesonderhandelingen

Tijdens de openingsmanifestatie werden de VN onderhandelingen door een internationale groep studenten gesimuleerd in de Lutherse kerk. De studenten kropen op overtuigende wijze in de huid van Kofi Annan, Bush, Blair en vertegenwoordigers van Turks-Cypriotische en Grieks-Cypriotische bevolking. Zittend rondom een grote onderhandelingstafel probeerden ze tot een akkoord te komen. Dr. Leonard Suransky van de Webster University in Leiden begeleidde de studenten en gaf het aanwezige publiek toelichting en uitleg over het gesimuleerde onderhandelingsproces.

Foto: Laura Bushnak
Foto: Laura Bushnak

Muzikale verzoening

Na meer inzicht te hebben gekregen in de politieke mechanismen achter het Cyprus conflict werd in bioscoop ’t Hoogt de documentaire Long distance call van de Australische filmmaker Adam Sèbire vertoond. Sèbire volgde Merlijn Twaalfhoven tijdens de voorbereidingen van zijn project Long distance call op Cyprus. Twaalfhoven was al een aantal jaren gefascineerd door de situatie in de hoofdstad en besloot een project op te zetten waarin beide delen van de stad tijdelijk muzikaal verenigd werden. In het kader van de 60ste verjaardag van de Verenigde Naties werd Long distance call uitgevoerd door 400 muzikanten, amateurs, scholieren en zangers van zowel het Grieks-Cypriotische als Turks-Cypriotische deel. Aan weerszijden van The Green Line speelden muzikanten samen één muziekstuk vanaf daken, op balkons en in de straten. Twaalfhoven verwerkte in zijn compositie bekende Cypriotische muziekstukken uit zowel het Griekse als het Turkse gedeelte. De documentaire van Sèbire geeft een indrukwekkend beeld van de problemen op Cyprus maar ook van de eenheid en samenhorigheid die de politiek niet, maar muziek wél teweeg kan brengen.

Foto: Labkhad Olfatmanesh
Foto: Labkhad Olfatmanesh

Monumentale klanken in de Domkerk

Nog onder de indruk van de documentaire vervolgt het programma met het grootschalige concert Echoes across the divide in de Domkerk. Merlijn Twaalfhoven maakte deze nieuwe compositie als vervolg op zijn project Long distance call. In de Domkerk treden Turks-Cypriotische en Grieks-Cypriotische koren en muziekensembles samen op met Utrechtse zangers, musici en scholieren. Twaalfhoven weet de monumentale ruimte en akoestiek van de kerk goed te gebruiken. Gekleed in wit laat hij de ruim 150 uitvoerenden door de hele kerk bewegen, tot aan de metershoge balkons toe. Het publiek bevindt zich in het midden van de kerk en krijgt een afwisselend klankpalet met traditionele melodieën, soundscapes en improvisaties. Alhoewel Twaalfhoven veel verschillende muzikale tradities en invloeden de revue laat passeren, blijft het toch grotendeels bij een aaneenschakeling van los van elkaar staande muziekstijlen. Er ontstaat geen nieuw geluid waarin de verschillende muziekstijlen samenkomen.

Net als in zijn eerdere projecten wil Twaalfhoven ook nu de bezoeker een totaalbeleving bieden. Door muziek in een ongedwongen setting te presenteren en te laten versmelten met de omgeving wil hij klassieke en moderne muziek voor een breed publiek toegankelijk maken. Het publiek wordt ondergedompeld in een collage van verschillende muziekstijlen en visuele effecten. Nadeel is dat zijn projecten daardoor ook een gevoel van versnippering en vrijblijvendheid oproepen. Het publiek krijgt heel veel verschillende impulsen maar wordt niet meegevoerd in een muzikale spanningsboog. Bij Twaalfhovens concerten is het dan ook niet ongebruikelijk dat de toeschouwers door de muziek heen gewoon met elkaar blijven praten. En dat is jammer, want het doet geen recht aan de soms wonderschone composities.

Foto: Holly Moors
Foto: Holly Moors

Muzikale symbiose bij Goran Bregovic

De openingsmanifestatie werd afgesloten met het uitverkochte concert My heart has become tolerant van Goran Bregovic in Vredenburg. Goran Bregovic werd vooral bekend als componist van Emir Kusturics films Times of the Gypsies, Underground en Arizona Dreams. Zijn vernieuwende arrangementen van traditionele zigeunermuziek vonden zo hun weg naar een groot publiek. Van oorsprong is Bregovic popmuzikant en ook die invloed klinkt in zijn werk door. Met zijn Wedding and Funeral Band speelde Bregovic op podia en festivals over de hele wereld. In My heart has become tolerant deden behalve de Wedding and Funeral Band ook zangers, zangeressen en muzikanten mee uit onder meer Bulgarije, Macedonië, Marokko, Israël en Frankrijk. Drie sopranen die de grote wereldgodsdiensten vertegenwoordigden traden op als solisten. Met het concert wil Bregovic het thema van vergiffenis onderzoeken door islamitische, christelijke en joodse muzikale thema’s bijeen te brengen. Volgens Bregovic is het gemeenschappelijk gebed tot God door priester, rabbi en imam hetzelfde: liefde en vergeving zijn essentieel in deze wereld.

Het concert van Bregovic was een bijzondere muzikale ervaring. Het enthousiasme en de passie waarmee de muzikanten en zangers op het podium stonden sloeg al snel over op het publiek, dat er geen genoeg van kon krijgen en na de toegift nog een kwartier bleef klappen en juichen. Het samengaan van verschillende muziekculturen en stijlen werkte hier bijzonder goed. Vaak is dit nogal een moeizaam proces. Het is net als teveel smaken in een gerecht, waardoor uiteindelijk het geheel smaakloos of stijlloos blijft. Maar Bregovic wist duidelijk wat hij deed en wist die zo delicate balans te creëren. Zo groepeerde hij de muziekstijlen in verschillende secties: een Arabische muzieksectie, een strijkensemble uit Belgrado, een Bulgaarse zangsectie, een mannenkoor uit Belgrado en de Wedding en Funeral blazerssectie. Bovendien werden alle stijlen eerst afzonderlijk geïntroduceerd voordat ze met andere stijlen werden vermengd. Op subtiele en overtuigende wijze zocht Bregovic de grenzen van de zigeunermuziek op. Het concert was daarmee een waardige en feestelijke afsluiting van de openingsmanifestatie van Vrede van Utrecht.

De Vrede van Utrecht zal in juni 2006 opnieuw een cultureel programma aanbieden. De activiteiten richten zich dan voornamelijk op een jonge publieksgroep met o.a. het Festival Nieuwe Grond, De Kleine Biënnale en het Oorsmeer festival. Raadpleeg voor meer informatie de website van Vrede van Utrecht.

Muziek / Album

Haagse Belofte

recensie: Nicad - Everyday I Grow

Den Haag is de thuisbasis van de internationale band Nicad. De musici zijn afkomstig uit Japan, Nederland, Israël, Chili, Amerika en Duitsland. De band verwierf met optredens al enige bekendheid binnen de Haagse scene, maar wil met haar eerste cd Everyday I Grow ook buiten de stadsgrenzen een reputatie opbouwen.

~

De musici ontmoetten elkaar op het Haags Koninklijk Conservatorium bij de opleiding Sonologie, een studie die gericht is op experimentele electronische muziek. Everyday I Grow is echter geen sonologisch werkstuk geworden. Hoewel er veel electronica aanwezig is, is dat hoofdzakelijk als invulling van de liedjes die het uitgangspunt van de muziek vormen.

Electronic indy funk

Dat het sextet over een uitstekende instrumentbeheersing beschikt is gezien zijn conservatoriumachtergrond niet heel verbazingwekkend. Maar wat de band uniek maakt is de combinatie tussen muzikaal vakmanschap en de originaliteit van de composities. Een breed palet aan stijlen passeert de revue zonder dat de band haar sound, omschreven als electronic indy funk, prijsgeeft.

Kameleontisch

De verschillende stijlen lopen namelijk subtiel en vloeiend in elkaar over, vaak ook zelfs binnen één nummer, waardoor de veelheid ervan niet als storend wordt ervaren. The Grey begint bijvoorbeeld als minimaal ingevulde akoestische blues, maar wordt steeds meer opgevuld met toetsen en electronica, zodat het op het eind meer van een Grandaddy-nummer wegheeft. Of zoals in Questions out Loud, het meest poppy en radiovriendelijke nummer van het album, waar halverwege een progressive rock-achtige sectie verschijnt.

Electronica

Aan het eind van het album krijgt de electronica de overhand. Het op één na laatste nummer Close bevat wel zang, maar is volledig met fraaie electronische geluiden georkestreerd. Het loopt over in afsluiter Way Out, een instrumentaal electronisch stuk à la Aphex Twin. Als los nummer beschouwd is dit echt het buitenbeentje van het album, maar tijdens het luisteren komt het meer over als het in hevigheid toenemende, afsluitende deel van het voorafgaande nummer, compleet met prachtige synthesizermelodieën.

Belofte

Het is bijzonder te horen hoe een band zo veel muzikale stijlen beheerst en goed over weet te brengen, zonder dat de muziek onoverzichtelijk en chaotisch voor de dag komt. Everyday I Grow maakt duidelijk dat Nicad inderdaad een groeiende band is, die meer belangstelling van de vaderlandse pers verdient dan tot nu toe het geval is geweest. Het is alleen maar te hopen dat de musici zich ook na hun studie nog langer in Nederland zullen ophouden.

Muziek / Album

Ja, maar toch net niet

recensie: Adem - Love and Other Planets

Twee jaar geleden verraste Londenaar Adem met een prachtige singer/songwriterplaat die de gepaste titel Homesongs met zich meedroeg. Op zijn tweede album Love and Other Planets verruimt hij letterlijk en figuurlijk zijn horizon. Dat levert af en toe mooie vergezichten op. Maar ik blijf vooral met het gevoel achter dat ik naar een jehovagetuige aan het luisteren ben die je met alle geweld wil dwingen zijn boodschap over te nemen. Geniet verdomme van het leven.

Love and Other Planets staat in het teken van ruimte. Verwacht echter geen spacerock. Of in Adem’s eigen woorden: “Just because I’m writing about space, doesn’t mean I wanted it to sound like a 70’s sci-fi movie soundtrack”. Het ruimtelijke zit hem dan ook vooral in de songtitels en de teksten: Launch Yourself, Crashlander, Last Transmission from the Lost Mission. Enfin, het zal duidelijk zijn.

Kinderlijk positief

~

Homesongs uit 2004 liet zich het best beluisteren als een moderne folkplaat. Love and Other Planets is in vergelijking met die voorganger toch meer een popplaat geworden en dat komt voornamelijk doordat er her en der een relatief stevige drumbeat opduikt. Het resultaat is een plaat met een kinderlijke positieve sfeer zoals je die bijvoorbeeld ook bij Sufjan Stevens kunt terugvinden. Een nummer als X Is for Kisses zou zo uit de koker van Stevens kunnen komen. Al moet gezegd worden dat Adem een minder begenadigd zanger is. Hij zingt soms aarzelend soms fluisterend en af en toe volgt er een zeurderige aanloop naar een uithaal die nergens helemaal ten uitvoer wordt gebracht. Dat is waarschijnlijk maar goed ook, de kans dat Adem uit de bocht zou vliegen is groot.

Mart Smeets-effect

Drie kwartier lang balanceert het album op de rand van een volmondig ja en een net niet. Dat lijkt misschien moeilijk, maar dat is het niet. Adem wil je graag mee naar buiten nemen. Je hand vasthouden en samen met jou stargazen, wegmijmeren en hoofdschuddend afvragen waarom de rest van de wereld het niet snapt. Natuurlijk, ik ga graag mee met je mee, Adem. Ik wil uit alle macht de liefde belijden aan moeder aarde en alle andere planeten in het heelal. Maar als we daar dan samen staan en we naar de hemel turen loop dan niet zo verschrikkelijk aan mijn kop te zeuren over hoe mooi het allemaal is, met die zeurderige stem van je. Dat zie ik ook wel. Laat me gewoon genieten.

Adem gaat na een heldhaftige strijd uiteindelijk ten onder aan de gevolgen van het Mart Smeets-effect: continue blijven zeggen dat iets zo mooi is dat je er niets aan toe te voegen hebt. Waar hij in zijn debuut bij de basis bleef, verliest Adem het op Love and Other Planets van zijn eigen pretenties. Dat levert nog wel juweeltjes op als Something’s Going to Come en Love and Other Planets, maar uiteindelijk sterft het album in schoonheid. En dat is misschien mooi voor de romantische zielen onder ons, maar op de keper beschouwd is het gewoon heel jammer dat dit niet de plaat is die hij had kunnen zijn.