Ontroerend maar niet sentimenteel

standaard scenario’s weinig aantrekt en van The Mourning Forest (2007) juist een heel persoonlijke film maakte.   

Meditatief, intuïtief, een met de natuur en metaforisch. Het zijn kwalificaties die The Mourning Forest ontving sinds de film in 2007 in Cannes de Grote Juryprijs won. Het is lastig om ook niet in dit soort termen te vervallen na het zien van de film. Filmkritiek is immers in essentie het in woorden uitdrukken van wat je ziet en ervaart en sommige films lenen zich daar nu eenmaal minder goed voor. Natuurlijk, je kunt iets zeggen over de overtuigingskracht van het scenario en de hoofdrolspelers. Welnu.

Ontreddering

In The Mourning Forest (prachtige titel trouwens) kom je maar weinig te weten over Shigeki en Machiko, respectievelijk een verwarde, recalcitrante bejaarde en zijn timide verzorgster in een wonderlijk gezellig bejaardenhuisje ergens in een bosrijk gebied in Japan. Shigeki’s vrouw is lang geleden overleden. Machiko’s zoontje is dood. Veel meer informatie krijg je niet, maar toch wordt de film overtuigend door de relatie die tussen hen ontstaat. Machiko en Shigeki vinden elkaar in de ontreddering die de dood van een geliefde teweegbrengt. Kawase toont dat door aanvankelijk terloops en op documentaire wijze door hun leven en de natuur om hen heen te meanderen.

Halverwege verandert die ongedwongen sfeer en leidt Shigeki Machiko als een bezetene door het bos, op weg naar de laatste afspraak met zijn vrouw. Volgens het shintoïsme (een staatsgodsdienst in Japan) voegt de geest van de overledene zich na 33 jaar voorgoed bij de voorouders.

Cliché

Hoewel het risico bestaat om in clichés te verzanden, moet gezegd worden dat de intimiteit tussen Machiko en Shigeki ontroerend is. Gevoelig, maar vooral gelijkwaardig. Leeftijd (en andere aardse zaken) doen er niet toe – of toch wel, maar op een ander niveau. Shigeki leert Machiko iets belangrijks, of liever, geeft haar uitzicht op iets dat met de jaren komt: de dood van een innig geliefde op een of andere manier een plaats geven. En daarmee is toch een cliché gemaakt.

Vooruit, dan nog maar een. Naomi Kawase slaagt er niet alleen in verlies en verdriet onsentimenteel en herkenbaar in beeld te brengen (en het bondig geformuleerde commentaar op de schijf draagt daar aan bij). The Mourning Forest beklijft vooral vanwege haar intelligente inzicht dat zoiets essentieel menselijks niet in woorden te vangen is.