Empire of the Sun

Naar gelijknamige boek van de Britse auteur J.G. Ballard – dat is gebaseerd op diens jeugdherinneringen – vertelt Empire het verhaal van de jonge Jim (een debuterende Christian Bale), die opgroeit in een beschermd milieu in het Shanghai van de jaren veertig. China is officieel in oorlog met Japan, maar de vele Engelse en Amerikaanse inwoners merken daar weinig van, tot Japan op 7 december 1941 Pearl Harbor aanvalt. Jim wordt van zijn ouders gescheiden en komt terecht in een werkkamp op het Chinese platteland.

Geen bedreiging

Alle ingrediënten voor een aangrijpend oorlogsdrama zijn aanwezig in Empire of the Sun, en toch lukt het Spielberg niet de kijker mee te laten voelen met Jim. Wellicht komt dit doordat de jongen, zoals de meeste kinderen, de tragische gebeurtenissen om hem heen moeiteloos inpast in zijn eigen fantasie. Jim is gek op vliegtuigen, en de militaire kisten die hij dagelijks naast het kamp ziet opstijgen en landen vormen voor hem dan ook geen bedreiging maar een fascinatie. Daarnaast kunnen we vraagtekens plaatsen bij de realiteit van sommige van Jims avonturen; hoewel dit in de film niet duidelijk wordt, vertelt Spielberg in de making of dat een groot deel van de film zich in Jims hoofd afspeelt.

Shots om in te lijsten

Zo’n kinderlijke kijk op de gruwelen van de oorlog kan alleen werken als ze gecontrasteerd wordt met een volwassen – of op zijn minst objectief – standpunt. En juist daar schort het aan in Empire. John Malkovich en Joe Pantoliano (Cypher uit The Matrix) spelen de sjacheraars Basie en Frank, maar de personages blijven oppervlakkig en het is tot het einde onduidelijk wat de beide heren nu moeten toevoegen aan het verhaal. Maar wat Empire of the Sun aan de binnenkant mist, maakt de film aan de buitenkant ruimschoots goed. Elk shot is er één om in te lijsten, en de muziek van John Williams is prachtig, hoewel minder groots als zijn meer thematische werk voor eerdere Spielbergfilms als E.T. en Raiders of the Lost Ark.

Mr. Voice

Deze 2-disc special edition dvd lijkt op het eerste gezicht niet zo heel speciaal. Ten eerste is deze set, met exact dezelfde inhoud, al jaren buiten Nederland verkrijgbaar, en ten tweede staan er maar twee extra’s op. Maar schijn bedriegt. Zo is de originele trailer mooi ingetogen, met alleen John Williams’ muziek en hier en daar een geluidseffect of flard dialoog, zonder de tegenwoordig gebruikelijke bombast en de diepe stem van ‘Mr. Voice’, die het gros van de Amerikaanse trailers inspreekt. Maar de show wordt gestolen door de documentaire The China Odyssey: The Making of Empire of the Sun.

Deze film, met voice-over van Martin Sheen, duurt bijna een uur en geeft een fascinerende kijk op het regieproces van Steven Spielberg. We zien hoe hij Christian Bale aanwijzingen geeft, locaties in Shanghai bekijkt en enkele van de massascènes voorbereidt. De documentaire is vrijwel helemaal samengesteld uit setopnamen, hier en daar aangevuld met oude nieuwsbeelden en interviews, wat een verademing is vergeleken bij de talloze korte en oppervlakkige featurettes die de meeste moderne dvd’s ontsieren. The China Odyssey is ook een document over een van de laatste Grote Films die nog vòòr het computertijdperk werden gemaakt: bij de voorbereidingen voor een grote scène op een drukke weg in Shanghai worden de strepen op de weg met een verfroller bewerkt in plaats van in Photoshop weggepoetst.

Spielberg keerde na de toch wat lauwe ontvangst van Empire terug naar een van zijn populairste creaties en maakte het derde deel in de Indiana Jones-trilogie. Het duurde vijf jaar voor hij weer een volwassen film aandurfde met Schindler’s List, maar toen was Empire of the Sun al vergeten.