Boeken / Achtergrond
special: BorderKitchen terugblik: Erlend Loe

Liever schrijven dan dronken zijn

.

Erlend Loe studeerde aan de kunstacademie en de filmacademie. Hij schreef voor theater en maakte enkele korte films en muziekvideo’s. Na zijn literaire debuut Tang (1993) groeide hij al snel uit tot een cultschrijver. In 2006 werd Naïef. Super, over een student die terugdeinst voor de volwassenheid, bekroond met de Prix Européen des jeunes lecteurs. In Volvo vrachtwagens keert een personage uit een eerdere roman terug. Het interview bij BorderKitchen werd gehouden door Kester Freriks (NRC Handelsblad), naar eigen zeggen hiervoor gekozen omdat hij een vogelaar is, net als een van de personages uit Volvo vrachtwagens.

~

Jaloers

Aan het slot van Doppler schreef Loe de woorden ‘wordt vervolgd’. Grote spijt volgde, want hoe verder te gaan? Hij had geen enkele inspiratie om Dopplers leven op te pakken. ‘Een roman ontstaat bij mij nooit uit de behoefte om een thema te behandelen. De aanleiding is telkens iets concreets, een dialoog of een personage. Daarmee ga ik intuïtief verbanden leggen. Op een gegeven moment had ik twee personages in mijn hoofd die een landschap vormden waar ik Doppler bij vond passen. Zo begon ik aan Volvo vrachtwagens.’

Net als in veel van zijn romans leven de personages in Volvo vrachtwagens geïsoleerd. Het lijkt erop dat weinig Noorse romans zich in grote steden afspelen, oppert Freriks. ‘Dat is niet zo gek,’ reageert Loe laconiek, ‘Noorwegen hééft geen steden, alleen plaatsen met meer of minder inwoners.’ We moeten niet denken dat die kleinschaligheid leidt tot een hechtere band van de schrijvers onderling: ‘Wij zijn net zo jaloers op elkaars successen als andere schrijvers. De internationale wereld ontdekte de hedendaagse Noorse literatuur pas met De wereld van Sofie van Jostein Gaarder. De overheid steunt schrijvers ook, vanwege de relatief kleine afzetmarkt. Van iedere roman die verschijnt, koopt de overheid duizend exemplaren voor bibliotheken. Voor jeugdboeken is die oplage zelfs hoger, zestienhonderd exemplaren. Zo krikken we de verkoopcijfers omhoog, as if there’s more people in Norway.’

Erlend Loe (foto: Chris Johnsen)

Erlend Loe (foto: Chris Johnsen)

Controle

Wie eenmaal een roman van Erlend Loe heeft gelezen, herkent zijn stijl onmiddellijk. De schrijver heeft zijn stijl dan ook uitentreuren geoefend vóór hij de literaire arena betrad. ‘Toen ik zeventien was, deed ik mee aan een uitwisselingsprogramma. Ik woonde in Parijs en begon dagboeken te schrijven. Niet dat ik zoveel spectaculairs meemaakte, eigenlijk maakte ik helemaal niks mee. Maar ik had Anaïs Nins dagboeken gelezen en vond het een goed idee om dat zelf ook te doen. Het werd een soort obsessie. Dagboeken schrijven is een heel goede oefening in stijl.’ Wat hij er ook zo mooi aan vond: ‘Ik was toen nog geen schrijver. Daardoor zijn de dagboeken alleen voor mijzelf geschreven. Als schrijvers later, nadat ze gepubliceerd zijn, een dagboek bijhouden, verliest het iets puurs. Je hebt dan tóch in je achterhoofd dat het gepubliceerd kan worden.’

Loe voelt zich duidelijk op zijn gemak op het podium en heeft er plezier in om te praten over het schrijverschap. Hij vertelt over de contacten met enkele vertalers, waaruit hij opmaakte dat er ‘wel wat vertalingen van mij rondzwerven waar geheid problemen inzitten’. En over de eeuwige, goedmoedige strijd van Noorwegen met Zweden, die te vergelijken is met België-Nederland. Tot slot volgt nog een korte schets van de totstandkoming van Volvo vrachtwagens. ‘Ik schrijf sterk associatief, maak sprongen in de tijd. Bij dit boek is dat wellicht nog extremer door de omstandigheden waaronder ik schreef. De kinderen waren nog erg klein en voor mijn werk als filmconsultant moest ik veel scripts lezen. Het schrijven kon alleen tussen tien en twaalf uur ’s nachts gebeuren. Dan heb je geen tijd om rustig over een plot na te denken. You write in a haze. Het past bij mij. Ergens in het boek stel ik als schrijver de vraag ‘Have I lost control?’, want dat is eigenlijk mijn doel, de controle kwijtraken. In het dagelijks leven ben ik heel kalm, extremen ervaar ik alleen als ik schrijf. Volgens mij is schrijven beter dan dronken zijn.’