Eenzame mensen in een wereld vol geheimen

Ayckbourn brengt in Pleinvrees een kleine greep uit het soort individuen dat de samenleving heeft te bieden. Een jong koppel, bestaande uit een scherpe carrière-bitch met de werkloze kroegloper als vriendje. Een onfortuinlijke makelaar. Op kantoor is hij in gezelschap van een streng-christelijke secretaresse; thuis wordt hij opgewacht door een vrijgezelle zus die hem claimt alsof hij haar echtgenoot is. En dan de barkeeper. Als hij ‘s avonds moet werken, laat hij zijn niet-zichtbare vileine oude vader over aan de zorgen van diezelfde christelijke secretaresse, die als ultieme daad van naastenliefde in haar vrije tijd voor de ouwe brompot zorgt.

Façade

Ze hebben allemaal hun trots. Die ontlenen ze aan een zorgvuldig opgebouwde maatschappelijke façade. Maar achter dat keurige frontje gaat een wirwar aan geheimen schuil, het ene nog ranziger dan het andere. De enige die ooit echt geluk heeft gekend is de barkeeper, maar zijn geliefde is gestorven. Rakend aan het persoonlijke ongeluk, zet het ene na het andere personage het op een janken.

Mozaïek

Vorig seizoen regisseerde Ivar van Urk bij het Nationale Toneel de uiterst geslaagde Levende doden van Laura Wade. Dat was een zogeheten mozaïek-voorstelling, waarin personages met losstaande verhaallijnen gaandeweg steeds meer met elkaar te maken te krijgen. Die excercitie lukte uitzonderlijk goed, dus het is te begrijpen dat Van Urk opnieuw een dergelijk stuk ter hand neemt. Maar de personages van Laura Wade schurken aan tegen het absurde, het excentrieke, en zijn daarom lachwekkend in hun tragiek. Aykbourn schrijft daarentegen extreem realistisch. Dat realisme laat Van Urk zijn acteurs breed uitmeten. Met een stuk als dit komt dat erop neer dat iedereen luidkeels ongelukkig is en tot mislukken gedoemd, hoe koddig de teksten ook zijn.

Status

Ondanks alle minpunten levert dit stuk een interessante avond toneel op. De komische teksten zijn met vaart geschreven, de overgangen tussen de scènes verlopen razendsnel, de acteurs pingpongen in hoog tempo met teksten. Bijzonder op dreef is Stefan de Walle als barkeeper Marinus. Een eenzame man die zijn hele status ontleent aan het gegeven dat hij in een chique vijf-sterren hotel werkt. De Walle speelt geen barkeeper, hij is die man, compleet met beroepsmatige interesse en routineuze gebaren. Heel sterk is ook Jeroen Spitzenberger als de werkloze leegloper Dan. Hij switcht van het ene gezicht naar de volgende stemmingswisseling, laat vrolijkheid en hysterische uitvallen vloeiend in elkaar overlopen. Zulk sterk acteerwerk laat je hart smelten. Als je kunt geloven dat het met deze treurige mensen nog best ooit goed komt, is Pleinvrees een onderhoudende voorstelling.

Pleinvrees van het Nationale Toneel is te zien tot en met 2 november 2008, alleen in Den Haag en Amsterdam. Ivar van Urk regisseerde onder andere ook Een vriendendienst, Drakengebroed Levende doden  en De praktijk

.