Is dit wel nieuws?
Volgens Louis Stiller zijn we allemaal hopeloos aan nieuws verslaafd. Dit kost niet alleen veel tijd, maar leidt ook tot angst en besluiteloosheid. Bij wijze van experiment sloot de journalist zich van alle vormen van nieuws af en schreef met Brekend: geen nieuws vandaag! een pleidooi over hoe wij allemaal van dit probleem verlost kunnen worden. Maar is er wel een probleem?
Publicist en journalist Louis Stiller vroeg zich af waarom hij constant het nieuws aan het volgen was. Nu.nl, NOS, kranten, newsalerts; hij kon niet meer zonder, hij was een nieuwsjunk. Hij constateerde dat de verslaving niet alleen tijdrovend is, maar ook ‘kan leiden tot grotere onzekerheid, slechtere besluiten en het buitenhouden van relevante informatiebronnen’. En de journalist is niet de enige, volgens Stiller lijdt het overgrote deel van de mensen (onbewust) aan Nieuwsitis. De longread Brekend: geen nieuws vandaag!, die op het online medium Fosfor staat gepubliceerd, is een verslag van het experiment dat hij met zichzelf uitvoerde: eventjes helemaal geen nieuws meer.
Het internet komt zonder filter
Natuurlijk heeft Stiller een punt wanneer hij zegt dat de oneindigheid van het internet samengaat met een constante onbevredigdheid. Bovendien komt het internet zonder enig filter. Je hebt nooit alles gelezen, wat weer de angst oproept dat je iets mist. Dus ververste Stiller obsessief zo veel mogelijk nieuwssites. Iets wat vast meer mensen doen, maar Stiller generaliseert maximaal. Hij schetst het beeld dat werkelijk iedereen permanent in een nieuwstsunami verdrinkt en dat dit bovendien zeer schadelijk is.
De cijfers roepen echter om een gematigdere kijk. Uiteindelijk was Stiller gemiddeld één uur per dag met het nieuws bezig. Eén uur? De gemiddelde Nederlander kijkt meer dan drie uur tv per dag. Is een uurtje nieuws dan echt een probleem te noemen? Laat staan een verslaving? Bovendien is iets te pas en te onpas een verslaving noemen nou juist zo’n irritante manier van de media om een onderwerp urgentie te geven. Toch benieuwd of je aan deze ziekte lijdt? Aan de hand van tien vragen bij het stuk geeft Stiller je een diagnose.
Wat Stiller mist
Het echte verlies is dat, door al het gepraat over de verslaving, de echt originele argumenten van het stuk te weinig ruimte krijgen. Stiller voelt goed aan dat, door de verandering van mediaconsumptie, onze hele houding ten opzichte van het nieuws ook verandert. Dit gaat veel verder dan de hoeveelheid tijd die we op NU.nl besteden. Die afwezigheid van een filter en de aanwezigheid van zoveel stemmen en stellingen kan leiden tot een vorm van verlamming. Zoals Stiller zegt: ‘We lopen het gevaar dat we zó afgeleid worden door die steeds veranderende agenda van het nieuws dat we niet meer in staat zijn om ons eigen politieke posities te ontwikkelen.’ Hier had hij zeker dieper op in mogen gaan.
#Tegenstrijdig
Internet als nieuwsverspreider leidt tot stress, maar Stiller heeft wel het internet nodig om zijn boodschap te verspreiden. Online-only medium Fosfor, waarop het artikel voor 4 euro te lezen is, bejubelt juist de mogelijkheden van het internet: veel publicatieruimte voor stukken die voor langere tijd beschikbaar blijven. Het stuk haakt dus ook aan bij alle elementen die we van online media gewend zijn. Bovenaan vertelt de site je meteen dat het je 43 minuten gaat kosten om het stuk te lezen. Selecteer je een regel, dan krijg je direct de mogelijkheid deze als quote op social media te delen. Onderaan worden algemene, nietszeggende hashtagsuggesties gedaan (#media, #leven).
Tegelijkertijd sluit de lengte van Stillers artikel natuurlijk wel goed bij de inhoud aan. Zoals hij zelf zegt ‘Liever een goede reportage of een doorwrochte analyse dan een hele reeks korte berichten.’ Zelfs als je het niet met Stiller eens bent, word je wel uitgenodigd over het onderwerp na te denken, in plaats van alleen maar korte informatiebulletins te consumeren.
Te voor de hand liggend
Al voor Stiller aan zijn experiment begon had ‘traditionele media’, zoals radio en televisie, al afgeserveerd. Hij was een internetman geworden. Maar nu hij aankaart dat het op het internet aan een filter ontbreekt, kun je je afvragen waarom de krant zo resoluut werd weggedaan. Philippe Remarque, hoofdredacteur van de Volkskrant, zei recent in zijn Machiavelli-speech nog dat de krant het eeuwige leven heeft, juist vanwege de rol als filter en duider. Bovendien geeft het een gevoel van compleetheid. Een krant heeft een voor- en een achterpagina, het internet stopt nergens.
Het probleem met Stillers artikel is dat de oplossing de aanloop niet rechtvaardigt. Want hoe wil Stiller dat wij ons leven beteren? ‘Zoek je eigen weg.’ Volgens de inmiddels genezen verslaafde moeten we aandacht hebben voor de artikelen die we wel lezen, af en toe een krant kopen en als ons eigen filter optreden. Allemaal goede adviezen, maar ook redelijk voor de hand liggend. Waarom hij eerst nieuwsconsumptie helemaal moest opgeven om tot deze conclusie te komen blijft hoe dan ook onduidelijk. We lezen aardige dingen over nieuwsconsumptie, maar helaas wil Stiller ons vooral een probleem aanpraten.
