Brick

Voor zijn debuut liet regisseur Rian Johnson zich inspireren door films waarin staalharde detectives opdrachten aannemen van vrouwen met nylon kousen: films als The Big Sleep, The Maltese Falcon en Murder, My Sweet. En daarmee past Brick (2005) naadloos in een lange rij van films die de middelbare school op één of andere manier afschilderen als een voorportaal van de hel. De goeiige Ferris Bueller weet zich al opgejaagd door het fascistoïde schoolhoofd; en net als in Class of 1984 (1982) maken in Brick kleurrijke bendes de dienst uit. Maar de meest voor de hand liggende gevoelsgenoot is Richard Kelly’s Donnie Darko (2001), dat een al even grimmige kijk gaf op het gevoelsleven van de tiener.

Brick lijkt nog op een andere manier op Donnie Darko: ze werden allebei nogal zuinig ontvangen door de kwaliteitsmedia. Misschien omdat mensen in deze barre tijden naar de film gaan om te ontsnappen aan hun sores; de koele film noir is wellicht te onherbergzaam voor ons tijdsgewricht. Aan Johnsons technische vaardigheden zal het in ieder geval niet gelegen hebben. Cinematografisch gezien is Brick een juweeltje: de duisternis sijpelt van je scherm. Het zonnige San Clementa wil maar niet vrolijk worden. Het veelvuldig gebruik van jump cuts geeft de film een soortement zevenkwartsmaat, waardoor je alle besef van tijd verliest. Na afloop moet je verbaasd vaststellen dat Brick toch echt maar negentig minuten duurt. En het hard-boiled jargon dat de acteurs uitslaan, geïnspireerd op de detectives van Raymond Chandler en Dashiell Hammett, werkt wonderwel – als je er maar een beetje voor openstaat. De Sundance Jury kon dat geduld blijkbaar opbrengen, want Jonhson kreeg een speciale prijs voor de Meest Originele Visie.

Brood en spelen

Johnson weet weliswaar nog aardig wat psychologische diepte in zijn karakters te leggen, maar zogenaamd realistisch wordt het gelukkig nooit. Wij willen vamps, nerds, krachtpatsers, helden. Zijn die ontwapende filmhuiskijkjes in het leven van een Portugese plattelandsfamilie minder gekunsteld? Praten romcompersonages in normale taal? Onwerkelijke woordenwisselingen willen we hebben! Ongeloofwaardige gevechten! Onsmakelijke smoelen!

En Johnson geeft het ons. Hij had dan ook aanzienlijke artistieke vrijheid, want Brick werd gefinancierd door familieleden en vrienden. Broer Nathan maakte bijvoorbeeld de hypnotiserende lege-flessen-tingeltangelmuziek. Een mooi staaltje liefdewerk en dus een prachtige commentaartrack, zou je zeggen, maar niets is minder waar: geen commentaar, geen verwijderde scènes, geen audities – niets, helemaal niets van de Amerikaanse versie is meegekomen. Brick is een liefdeloze uitgave, maar consequent is distributeur RCV wel geweest: er staat zelfs geen geen menu op de schijf. Dat heeft wel weer als voordeel dat de trailers nog gewoon voor de hoofdfilm worden vertoond, zoals het hoort.

Liefdeloos ontvangen in de pers en liefdeloos uitgegeven door de distributiemaatschappij, het is niet anders. Wie zich zijn schooltijd nog kan herinneren zal Johnsons zwaarmoedige interpretatie van het scholierenbestaan waarderen.