Año bisiesto

In David Bordwells essay The Art Cinema as a Mode of Film Practice analyseert de bekende filmwetenschapper de arthousefilm als een genre in vorm en inhoud. Volgens Bordwell is de arthousefilm in zijn stijl schijnbaar realistisch en draait het thematische vooral om moderne problemen zoals vervreemding, gebrek aan communicatie en empathie tussen mensen en psychologische kwetsbaarheid. Daarnaast speelt seks een belangrijke rol wat Bordwell in verband brengt met verkoopbaarheid. Bordwells essay dateert uit 1979, maar is eigenlijk relevanter geworden door de ontwikkeling van de arthousefilm in de laatste jaren. We leven in een tijd waar de cinema die ooit eens werd gezien als gewaagd, vernieuwend en realistisch zelf een traditie is geworden die door nieuwe filmmakers wordt overgenomen. Daarmee komen we bij Michael Rowes Año Bisiesto. Een film die makkelijk is te categoriseren aan de hand van Bordwells kenmerken en daarmee vragen oproept over de toekomst van arthousecinema.

Voyeur

Año Bisiesto gaat over de eenzame en teruggetrokken Laura in Mexico Stad die haar apathie alleen kan doorbreken door anonieme seks. De film speelt zich grotendeels af in haar appartement waar de kijker als een all access-voyeur ongegeneerd details over haar leven kan oppikken. Zo blijkt Laura een freelance journaliste te zijn die rondkomt van onzekere opdrachten voor bedrijfstijdschriften. Ze heeft een broer die af en toe langskomt en ze belt sporadisch met haar familie in de provincie Oaxaca. Het wordt duidelijk dat zij van ver naar de stad is getrokken om een nieuw leven op te bouwen.

De casting van Mónica de Carmen als Laura is vanuit die banale optiek ook te begrijpen. Met haar kleine en gedrongen voorkomen is zij zeker niet knap, maar vooral een gewoon en nondescript iemand die je gelijk zou vergeten als je haar niet zou kennen. Het is dat onopvallende effect dat van belang is voor de ontwikkeling van Laura in het verhaal. Ze lijkt door haar uiterlijk alleen vluchtig seksueel contact te kunnen regelen, maar lijkt ook geen vastigheid te verlangen. In veel films wordt dat meestal gezien als een slecht teken (Looking for Mr. Goodbar, Under the Skin). De relatie tussen haar losse seksuele mores en haar vrijheid maar uiteindelijk ook kwetsbaarheid als freelancer is ook een thema in de film. Daarbij is economische zekerheid net zo wankel als relationele trouw. Er ontstaat een wending als een van haar seksuele contacten terugkomt voor meer. Dit resulteert echter niet in een gewone relatie, maar in een sadomasochistisch spel waardoor de kijker een diepere blik wordt gegund in Laura’s psyche en haar verborgen verleden.

Voorspelbaarheid

Año Bisiesto won in Cannes de Camera d’Or voor beste debuut. Rowe is zeker op technisch gebied bekwaam genoeg om een sfeer te zetten en zijn acteursregie levert ook geloofwaardige resultaten op. Het is echter door de voorspelbaarheid van Año bisiesto dat er vragen rijzen over de vorm en de inhoud van de film. In hoeverre is Año bisiesto niet net zo kunstmatig en afhankelijk van de kaders van een genre als een Hollywoodfilm of Europese publieksfilm? En waarom zou deze film die in zijn thematiek zo veel lijkt op voorgangers die variëren van Michelangelo Antonioni tot aan Ming-liang Tsai en Michael Haneke beloond moeten worden als debuut?

Voor de trouwe filmhuisbezoeker en fanatieke cinefiel zal de film niets nieuws bieden. Año bisiesto toont dat veel arthousefilms in hun vernieuwing zijn gestrand door terug te vallen op een vaste thematiek en een realistische observatiestijl van lange statische shots. Patrice Chereaus recente Persécution is ook een voorbeeld van die tendens. Het gevaar van dit soort films is dat vervreemding en psychologische getroubleerdheid slechts oppervlakkig gevangen worden, ondanks de pretentie dat het hier gaat om een serieuze behandeling van moderne problemen. Uiteindelijk blijft er alleen een sjabloon over van een serieuze film die in zijn voorspelbaarheid weinig goeds belooft voor de toekomst van de cinema.