Op een doodlopend spoor

1980, Engeland, in de trein. Eric Lomax (Colin Firth) zit tegenover zijn coupégenoot Patricia ‘Patti’ Wallace en fungeert als spoorboekje. Patti (Nicole Kidman) denkt op haar beurt indruk te kunnen maken op Eric door hem wat leuks te vertellen over Warrington, het eerstvolgende stadje dat de trein zal aandoen. Ze komt er echter snel achter dat Eric de man van de wetenswaardigheden is, met name waar het treinen en de dorpjes langs het spoor betreft. Zo blijkt Warrington niet alleen beroemd vanwege de wodka, het is tevens de geboorteplaats van George Formby.

Colin Firth grijpt met zijn typisch subtiele manier van acteren en zijn indringende, rustige stem meteen de aandacht, zoals hij dat in The King’s Speech met een net zo achteloos personage wist te bewerkstelligen. De achteloosheid is echter schijn, of een uiting van ongemak door de nabijheid van een mooie dame. Eric is namelijk het slachtoffer van gruwelijke oorlogsmisdaden en allesbehalve achteloos, al weten op dat moment zowel Patti als de kijker dat nog niet.

Gek op treintjes
Als Eric slechts een man was geweest die fan is van treinen, was deze film er waarschijnlijk niet gekomen. Eric Lomax schreef namelijk een boek. Niet over treinen, althans niet in het Verenigd Koninkrijk, maar over de Tweede Wereldoorlog. Eric is ingenieur tijdens WO II, totdat zijn eenheid capituleert en de Japanners in 1942 (onder andere) zijn eenheid inzetten om de ‘Burma railway’ te bouwen.

Spoorwegen bouwen is zwaar werk. De Amerikanen lieten het de Indianen doen, de Engelsen huurden uitgehongerde Ieren in en de Japanners gebruikten dus krijgsgevangenen. Onder erbarmelijke omstandigheden probeert Erics eenheid te overleven. Eric zelf haalt zich de woede van de Japanners op de hals door een radio te bouwen en moet dat bekopen met heftige martelingen. Met name één Japanner, Takeshi Nagase, maakt hem het leven zuur en breekt Erics armen en zijn wil. Na de oorlog blijven de herinneringen en martelingen hem volgen. Ook nadat hij getrouwd is met Patti.

Heden en verleden

Terwijl Patti probeert hun huwelijk te redden en het verleden van de zwijgzame Eric te ontrafelen, toont regisseur Jonathan Teplitzky de kijker flashbacks uit de Tweede Wereldoorlog. Hoe meer het verleden van Eric wordt blootgelegd, hoe meer de film begint te wringen. De openingsscène in de treincoupé blijkt al snel de beste scène van de film. Alle martelingen en dramatische gebeurtenissen kunnen er niet tegenop.

Daarnaast wordt te vaak geschakeld tussen heden en verleden, soms al binnen luttele seconden. Het verhaal is simpel en blijft goed te volgen, maar door verscheidene momenten op verschillende tijden boeit de film telkens kortstondig. Met name naar het slot toe – dat overigens bijzonder zoetsappig is en daardoor een beetje uit de toon valt – blijkt de montage ronduit knullig.

Afgezien van de montage en de zoetsappigheid valt er best te genieten van The Railway Man. Met name de acteurs die Eric Lomax (Jeremy Irvine tijdens WO II, Colin Firth in 1980) en Takeshi Nagase (Tanroh Ishida tijdens WO II, Hiroyuki Sanada in 1980) spelen, doen dit fantastisch. Geholpen door de dramatische opwellende muziek van een strijkensemble spelen ze de ene na de andere mooie scène. Het verhaal van Eric Lomax had echter een betere film verdiend.