Ieder medeleven wordt onmogelijk

In L’enfant, Gouden Palm-winnaar op het laatste filmfestival van Cannes, spelen de filmmakende broertjes Jean-Pierre en Luc Dardenne met dit gegeven. Hoofdpersoon Bruno laat ons achter de feiten aanlopen, door steeds weer iets te doen wat we niet kunnen voorspellen. Zijn vriendin Sonia komt uit de bevallingskliniek en hij toont geen enkele belangstelling voor hun baby. Toch laat hij zich braaf registreren als de verantwoordelijke vader. Maar als hij even een blokje om gaat met het kind, verkoopt hij het – zonder te overleggen – aan kinderhandelaars. Zijn uitleg aan Sonia: “We maken toch gewoon een nieuwe!” Om vervolgens, als zij als reactie een toeval krijgt, er alles aan te doen om de baby weer terug te krijgen.

Verklaring

Bruno, briljant gespeeld door Jérémie Renier, heeft een ondoorgrondelijk karakter. Hoewel de camera hem constant op de huid zit, leren we hem eigenlijk niet kennen. Dat komt door zijn onvoorspelbare gedrag, maar ook doordat de Dardennes geen verklaringen aandragen. Waarom doet deze jongvolwassene zo? Zijn het de naweëen van de puberteit? Of is het een uiting van extreme impulsiviteit? De personages krijgen geen context mee. Wat is hun achtergrond? Waar komen ze vandaan? Is hun baby gewild of een ongelukje? We komen het niet te weten.

Het is daarom moeilijk om de film te duiden. Je kunt L’enfant, net als de vorige films van de Dardennes La Promesse en Rosetta, een sociaal drama noemen, omdat het verhaal speelt tegen de achtergrond van een asgrauw Wallonië, de hoofdpersonen arm en werkloos zijn en het camerawerk realistisch is. Maar verdient deze Bruno ons medeleven wel, zoals de personages in zulke films?

Afstandelijk

Die vraag blijft na afloop door je hoofd spoken. De Dardennes dagen de kijker uit: bij hoeveel onvoorspelbaar gedrag en bij hoeveel afwisseling tussen ‘goed’ en ‘slecht’ kun je nog net met een filmpersonage meeleven? Zo verkennen ze tevens de grenzen van hun genre, waarin – zie de films van de Brit Ken Loach – dit meeleven erg belangrijk is. Hoe interessant het uitgangspunt ook mag zijn, in de praktijk werkt het niet. L’enfant wordt er alleen maar afstandelijk door. De constructie gaat in de loop van de film zo sterk door het verhaal heen schemeren dat het realisme volledig te niet wordt gedaan. Het gevolg: ieder medeleven wordt onmogelijk. Uiteindelijk rest enkel het gevoel dat de broers Dardenne je manipuleren.