Een boek over persoonlijke ontwikkeling

Maryam is nog maar net negentien jaar oud als haar het meest ondenkbare overkomt. Tijdens de filmopnames in de pauze drukt de regisseur zijn piemel tegen haar billen en laat haar die middag langer blijven om met de acteur die haar broertje speelt te tongzoenen. Het is een verschrikkelijke ervaring die tekenend is voor de rest van haar filmcarrière. Diezelfde dag nog maakt Maryam melding van het incident maar in plaats van hulp krijgt ze te horen dat ze niet langer welkom is op de filmset. Ook krijgt ze niet uitbetaald voor haar verrichte werkzaamheden.

Cliché rollen

Het boek is volledig autobiografisch en bevat elementen uit haar jeugd. Zo beschrijft Maryam de band met haar Marokkaanse ouders en de rol die zij hebben gespeeld in haar ontwikkeling. Hoewel Maryam pas vijftien jaar oud is als ze auditie doet voor de rol van Dunya in de jeugdserie Dunya en Desie, zijn haar ouders stimulerend en begripvol. Zolang ze maar netjes haar huiswerk doet heeft ze van hen weinig te vrezen. Pas veel later gaan haar ouders zich met haar werk bemoeien. Vooral haar moeder maakt zich zorgen over het effect dat het werken voor de camera op haar dochter heeft. Naast meerdere gevallen van seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft Maryam ook veel last van pesters op de set. Mensen die haar discrimineren en regisseurs die haar in een bepaalde rol willen duwen. Ook dat is iets wat Maryam met haar boek aan de kaak probeert te stellen. Het zijn altijd weer diezelfde clichématige verhalen die verteld worden. Zo vaak speelde ze de rol van onderdrukte moslimvrouw (die gered moest worden van de witte man) of liep ze met een bomgordel rond over de set.

Maryam wil verhalen vertellen die inspireren en waar zij en andere jonge vrouwen zich in kunnen herkennen. En daar is nu nog geen sprake van in de Nederlandse tv- en filmindustrie. Of in haar ogen nog te weinig. Waar Maryam dacht het helemaal voor elkaar te hebben door het winnen van een Emmy Award bleek haar carrière als gevestigde Nederlandse filmactrice nog lang niet zo simpel. Keer op keer bleef ze tegen de spreekwoordelijke muur lopen. Om gek van te worden. Zo schrijft ze in haar boek: “Wat snappen mensen niet als je zegt, geen clichés?! Ik heb het tegen de producent gezegd, tegen de hoofdregisseur, maar mensen willen niet luisteren. Of mensen zijn zo fucking dom! Ach ja, sucks to be a woman of colour in this stupid white country.”

Zelfkennis

Tijdens het schrijven van dit boek noemt Maryam bewust geen namen van haar collega’s. Wel deelt ze fragmenten uit het onderzoeksdossier van 2019 dat is opgesteld in opdracht van de omroep naar aanleiding van haar klachten. Toch heeft Maryam dit boek vooral voor zichzelf geschreven. Om te helen van al die keren dat ze mensen over haar grenzen liet gaan. Als lezer word je volledig meegenomen in haar angst voor afwijzing. Denken dat je niet goed genoeg bent en dat als je maar leuk meedoet met de rest het allemaal vanzelf wel een keer overwaait. Maar is dat ook niet wat we als kinderen al vroeg op school leren? Vaak is het aanpassingsvermogen groter dan het werkelijke incasseren. Je moet vooral niet te veel ruimte innemen. Met dit boek neemt Maryam de regie over haar eigen leven terug en breekt de muren waarbinnen onze samenleving zich heeft ingemetseld. En voor de mensen die denken ‘oh daar heb je er weer zo een’: ja dit boek is lekker woke. Vandaar ook de spelfout in de boektitel.

Maryams strijd begint klein vanbinnen, maar eindigt groots. Haar boosheid is niet gericht op de mensen maar op het zieke systeem van de filmindustrie en daarom des te belangrijker om te delen. Een aanrader voor eenieder die geïnteresseerd is om een ander geluid te horen. Het boek leest lekker weg zonder dat het oppervlakkig wordt. Maak wel de kanttekening dat wij er zelf niet bij waren en dat we dus altijd kritisch en tactvol moeten omgaan met de soms subjectieve informatie uit dit boek. Uiteindelijk gaat het vooral om de innerlijke reis die Maryam heeft moeten afleggen om te komen waar ze nu staat. Een sterke jonge vrouw die weet wat ze wil.