Requiem voor de misdaadroman

Commissaris Matthäi zet alles op alles om de moordenaar te vinden van meisje Gritli. Niemand heeft vertrouwen in zijn tasten in het duister. Al eerder zijn er, onopgelost, meisjes in de omgeving op soortgelijke wijze om het leven gebracht. De plot is vernuftig en spannend en kent een triest en onvoorspelbaar eind. Menige lezer zal na dat eind niet terugbladeren naar het eerste hoofdstuk. Dan wordt iets gemist van bijzondere allure: eind en begin grijpen onnavolgbaar in elkaar.

Detective

Het perspectief is dat van een mooie raamvertelling: Dürrenmatt verplaatst zich in een gepensioneerde politiecommandant die het hele verhaal tijdens een  autorit van Chur naar Zürich aan een schrijver van detectives vertelt, voor welk genre de politieman weinig achting heeft. ‘Jullie schrijvers offeren van oudsher de waarheid op aan de dramaturgische regels. (…) Jullie proberen niet te ploeteren met een realiteit die zich telkens weer aan ons onttrekt, maar komen met een wereld die behapbaar is.’ Ja hoor, ook het literaire gehalte van de roman is niet mis.

Een citaat over het ergste dat kan gebeuren: wij moeten ‘ons ertegen wapenen, er rekening mee houden, vooral goed beseffen dat we alleen dan niet stuklopen op het absurde dat zich noodzakelijkerwijs steeds duidelijker en machtiger vertoont, dat we alleen dan enigszins behoorlijk op deze aarde kunnen wonen als we dat absurde deemoedig in ons denken incalculeren.’

Suspense

De roman heeft een voor een detective zeldzame diepte, en dat in de pittige stijl van een wijs auteur. ‘Ik wilde geen confrontatie met de wereld, ik wilde de wereld verwerken als een routinier, maar niet met de wereld lijden. Ik wilde boven de wereld blijven staan, mijn hoofd niet verliezen en de wereld beheersen als een technicus.’ Er zijn geen terzijdes en uitweidingen die de suspense versuffen. Chur wordt kort en krachtig beschreven als ‘omsingeld door bergen, die echter niets majestueus hadden, eerder op hopen aarde leken, alsof er een onmetelijk graf was gedolven.’

De verfilming van de roman, The Pledge (2001), door Sean Penn met Jack Nicholson in de hoofdrol was zowel in Berlijn als Cannes genomineerd voor de hoofdprijs. Spannend om te gaan zien hoe ze dat geflikt hebben.