Medicijn tegen het moderne leven
.
Het middel is uiterst intrigerend: Tambouli lijdt namelijk aan een mysterieuze ziekte waarbij hij verschillende lichaamsdelen onverwacht en pijnloos verliest. De medische wetenschap weet zich geen raad met de aandoening en Victor wordt langzaam radeloos. Zijn zaak gaat failliet en zijn vriendin staat op het punt hem te verlaten. Victor’s leven valt, net zoals zijn lichaam, uit elkaar.
Dan ontmoet hij Jorge, die aan dezelfde ziekte lijdt. Jorge heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de aandoening, en in oude manuscripten aanwijzingen gevonden dat er een middel bestaat dat het verval van hun lichamen kan tegengaan. Samen vertrekken ze naar de oostelijke vlaktes, een imaginaire woestenij in Nederland die afgesloten is van de moderne maatschappij, waar ze de Mutó-plant willen vinden in de hoop op genezing. In hun zoektocht worden zij vergezeld door de jonge wetenschapper Vera, die de invloed van Mutó op het brein onderzoekt. Aangekomen in het oosten wordt het drietal echter al snel gevangen genomen door de utopische sekte die zich daar gevestigd heeft in de “Enclave”.
Utopie
Op het eerste gezicht lijkt Het middel een moderne adaptatie te worden van Brave new world. De ‘Académiciens’, de sekte die de hoofdpersoon gevangenneemt, hebben grootse plannen met de wereld. Ze willen een soort van supermensen creëren, vergelijkbaar met de alfa’s in Brave new world, speciaal opgeleid om de wereld naar een glorieuze toekomst te leiden. Daartoe heeft de sekte de Enclave gesticht in de wildernis. Deze enclave is een grote experimentele aaneenschakeling van gebouwen die de nieuwe wereldorde dient te personifiëren. Voor de ideeën van het bouwwerk heeft Dirk van Weelden veel ontleend aan Nieuw Babylon, het project van de Cobra-kunstenaar Constant. Ook veel van de theorieën van de symbiotische stad en de inrichting van de samenleving komen uit het werk van Constant.
De hoofdpersoon Victor en zijn reisgenoot Jorge zijn erg onder de indruk van het leven in de experimentele stad, ondanks het feit dat ze er gevangenen zijn. De vooruitstrevende ideeën van de Académiciens blijken echter te controversieel voor de maatschappij en de Enclave wordt op gewelddadige wijze ontruimd en verwoest. Victor moet vluchten, maar hij komt terug om zijn geliefde Vera te zoeken en in het reine te komen met zichzelf. Tijdens de zoektocht komt Victor met veel verschillende inwoners van de ruwe vlaktes in contact en de gesprekken met hen plaatsen zijn leven en de Enclave in een ander perspectief.
Filosofische bespiegelingen
Dirk van Weelden studeerde filosofie in Groningen. Deze achtergrond heeft zijn schrijverschap danig beïnvloed. Hij is de auteur van verscheidene romans, waaronder Oase (1994) en Orville (1997), waarin hij wijsbegeerte en literatuur vermengt. Het zou uiterst knap van Dirk van Weelden zijn geweest als hij erin geslaagd was de maatschappijkritiek en de existentiële zoektocht van de hoofdpersoon in Het middel te verpakken in een spannende en beklemmende roman. Helaas verzandt het boek vrij snel in filosofische bespiegelingen die de actie in het boek volledig naar de achtergrond verbannen. Ook de ontwikkeling van de personages wordt geblokkeerd door de voortdurende filosofische lessen in het boek. Zo spreken na verloop van tijd alle personages in het boek met dezelfde stem. Het boek zou beter zijn geweest als Van Weelden meer spanning in het verhaal had gebracht door zich meer te richten op het uitwerken van het utopische aspect van de roman en de geheimzinnige aandoening van de hoofdpersoon.
