Wil de echte M. opstaan?
.
In Martha Marcy May Marlene, dat het midden houdt tussen thriller en psychologisch drama, is een meisje veroordeeld om voortdurend over haar schouder te kijken. De film roept meer vragen op dan hij antwoorden geeft.
Martha’s (Elizabeth Olsen) nieuwe leven leek zo uitdagend en betekenisvol toen ze twee jaar geleden toetrad tot een pseudocommunistische gemeenschap in de Catskills, een gebied in de staat New York. Zelfvoorzienend, slechts één keer per dag eten en geen alcohol. Ook door het aannemen van een andere naam heeft ze alle banden verbroken met de kleinburgerlijke consumptiemaatschappij. Het was wel even wennen toen de charismatische leider Patrick (John Hawkes) ’s nachts zijn lusten op Martha’s lichaam kwam botvieren. Maar het liedje dat hij de volgende dag speciaal voor haar zong en speelde op zijn gitaar ontroerde wel degelijk.
~
Toch vlucht Martha weg van de boerderij en zoekt opvang bij haar grote zus Lucy (Sarah Paulson) en zwager Ted (Hugh Dancy) die voor twee weken het drukke New York hebben ingeruild voor een groot huis aan een meer. Ze wil niet vertellen wat er is gebeurd. Lucy gunt Martha tijd om tot zichzelf te komen en verwondert zich ondertussen over de normen en waarden van haar zusje. Ze zwemt naakt in het meer en gaat op het bed liggen waar Lucy en Ted op dat moment de liefde bedrijven. Martha stelt hun geduld op de proef met onalledaagse gedragingen en opmerkingen.
Martha Marcy May Marlene schakelt geleidelijk steeds onverwachter en onheilspellender tussen het rustieke vakantiehuis in Connecticut en het verlaten gebied Catskills waar stadsmeisjes ogenschijnlijk worden geronseld om de mannen te behagen. Flashbacks, flitsen en waanvoorstellingen geven de commune langzaam de contouren van een sekte. Niemand mag het complex verlaten. De vrouwen delen hun bedden en partners, er worden alleen maar jongetjes geboren en de indoctrinatie is subtiel. Echt griezelig wordt het als Patrick, geheel in de stijl van Charles Manson, debiteert dat de dood het mooiste deel van het leven is en dat angst een compleet bewustzijn creëert.
~
Opgejaagd door haar herinneringen weet Martha soms niet meer wat werkelijkheid of droom is. Door de non-lineaire verhaalstructuur, hypnotiserende montage en onbestemde geluiden kruip je in haar hoofd. Je lijdt mee met haar angst en paranoia. Het blijft onduidelijk of het leven in de gemeenschap een bewuste keuze is of dat ze met mooie praatjes is gelokt. Ook andere gebeurtenissen (of fantasieën) blijven onverklaard. De filmmakers focussen zich voornamelijk op gevoel, verbeelding en interpretatie. Ze weten zich gesteund door de voortreffelijk gecaste debutante Elizabeth Olsen die – in tegenstelling tot haar oudere tweelingzussen annex voormalige kindsterretjes Mary-Kate en Ashley Olsen – wél kan acteren. Martha’s emoties zijn overtuigend en nergens ongeloofwaardig.
Beginnend cineast Sean Durkin, die Martha Marcy May Marlene ook schreef, werd tijdens Sundance als beste regisseur uitgeroepen. Dat vakbroeders Jim Jarmusch en Quentin Tarantino doorbraken op dit grootste onafhankelijke Amerikaanse filmfestival stemt hoopvol. Misschien dat Durkin zijn toekomstige films een meer afgebakend karakter geeft, want niet iedereen zal zijn gecharmeerd van het eind. De vraag blijft of Martha alias Marcy May alias Marlene werkelijk compleet gestoord is of alle reden heeft zich opgejaagd te voelen.
