Twee dingen vallen op bij het lezen van dit dagboek. Ten eerste hoe goed Mensje van Keulen kan schrijven. Dat haar dagboek een vlucht is uit een stagnerend schrijverschap en tegelijk een vuilnisvat waar de ergste rotzooi in geworpen wordt, kan dat meesterschap niet verhullen.

In de tweede plaats wordt duidelijk hoe weinig de goede wil vermag wanneer twee mensen in een eeuwigdurend patroon van aantrekken en afstoten zijn geraakt. Escalaties volgen elkaar op terwijl bij beiden het verlangen naar rust en ruimte om te werken evident is. Maar het sein staat continu op onveilig.

‘Even was er geluk. Wacht me weer een klap?’ noteert ze na een gezellige avond.

Ruzieverslaving

De onveiligheid van hun relatie is zo allesoverheersend dat geen van beiden nog kan genieten van een paar plezierige uren. Het blijft hoe dan ook oorlog tussen hen. Zo gaat het, bladzij voor bladzij – een gezamenlijke verslaving aan ruzies en treiter-communicatie, waarin echtgenoot Lon de rol heeft van sadistische bedrieger.

‘Gisterochtend stond hij op, zei dat ik zijn leven had uitgestippeld door een kind te willen en wreef me nog eens in dat hij me daarom ontrouw werd.’

Lon bezoekt regelmatig een jonge vrouw, C, die hij ‘mijn fruitboom’ noemt omdat ze hem in een toestand van groei, bloei en vrijheid zou brengen. Hij maakt echter een uitgebluste indruk; het prijzen van de minnares is eerder een sadistisch spel, waarmee hij altijd doel treft. Mensje is op bijna ieder bladzijde de wanhoop nabij en probeert zichzelf te ontvluchten in veel drank, sigaren roken en laat naar bed gaan.

Wat ze het liefste wil – werken aan haar roman – lukt niet. Zelfs in een droomhuisje in Zeeland, vlakbij haar vriend de dichter Hans Warren, is het bijna uitsluitend malaise.

‘En ik werk niet. Ja, ik ga er voor zitten, zie niks voor me en besluit dan weer te gaan liggen en na te denken. De sleur, de liefde die vervallen is tot een horigheid die het verergert, de wanhoop. Ik hang mezelf de keel uit.’ … ‘Ik houd er niet van over mezelf te schrijven en ik doe het in dit kreng. Dwangneurose’

Raadsel van de liefde…

Van Keulen ziet heel goed hoe ze haar moeders gedrag kopieert. Haar vader was ook ontrouw en haar moeder probeerde het door de vingers te zien, aardig te zijn, haar man te verzorgen. Net zo brengt Van Keulen haar echtgenoot Lon, die geen rijbewijs heeft, van de ene naar de andere afspraak, helpt hem met het uitzoeken van zijn werk – hij is fotograaf – en zorgt altijd voor een smakelijke warme maaltijd ’s avonds. Wanneer ze zich afvraagt waarom ze van hem blijft houden noemt ze de momenten dat hij haar attenties waardeert of wanneer hij in een onbewaakt ogenblik even lijkt op de schooljongen waar ze als zestienjarige verliefd op werd.

Maar eigenlijk blijft het een raadsel wat ze in hem nu precies zo liefheeft, voor haarzelf en voor de lezer.

Neerslag van een huwelijk beschrijft een jeugdliefde die stil is blijven staan, terwijl de geliefden zich ieder in tegengestelde richting ontwikkelen. De twee durven elkaar niet los te laten maar kunnen of willen zich ook niet duurzaam binden. Een onontkoombaar, duivels patroon. Tegenover de ontrouw van Lon staat het dwangmatige kroeglopen van Mensje en haar hunker naar bewonderaars, die ze om zich heen verzamelt om haar zelfgevoel op te krikken. Sommige vrienden raden haar met klem aan bij haar man weg te gaan. Maar dat betekent dat ze geen kind meer van hem zal krijgen…

Tijdsbeeld

Ten slotte, na een abortus van een zwangerschap-met-onbekende-vader, lukt het. Ze wordt zwanger en haar echtgenoot verdubbelt zijn inspanningen om haar te ontwijken. Ruzies ontaarden in geweld. Inname van alcohol, slaapgebrek en sigaren wordt opgevoerd tot een niveau dat tegenwoordig weinig meer voorkomt bij vrouwen die zo intens naar het moederschap verlangen. Maar deze tijd was in veel opzichten bandeloos. De oudere lezer zal overigens bekende personen tegenkomen, inclusief hun soms eigenaardige gedrag. Zo geven deze dagboeknotities een uniek tijdsbeeld.

Ten slotte ligt er opeens toch een baby in de wieg. Van Keulen lijkt een nieuwe fase in te gaan.

‘Naast me ligt mijn zoon, geboren op 1 juni 18.34 uur. Ik kan mijn ogen amper van hem afhouden. Een nieuwe liefde, een overweldigende, ongekende liefde.’

Zal ze het redden met haar Lon? Hoe zal het hun zoontje vergaan? Het maakt nieuwsgierig naar de volgende dagboeken.