‘Het beste uit twee werelden is een zegen en een vloek’

Actualiteit

In februari 2006 won hij het Leids Cabaret Festival met een productie waarvoor hij in twee maanden de tekst schreef en die hij uiteindelijk ook zelf maakte. Begin mei was de première van zijn afstudeervoorstelling Hekje in het Akademietheater in Utrecht. “Ik heb bewust voor het verkleinwoord ‘hekje’ gekozen, zodat mensen niet meteen een zwaar drama verwachten”, steekt Samba Schutte van wal. Eén blik op de flyer en je begrijpt deze redenering. Een blanke en een donkere hand pakken tussen het prikkeldraad de bovenkant van een hek vast. Toch spreekt er ook hoop uit de flyer. De lucht op de achtergrond is helder en licht. Samba: “Ik wil op de eerste plaats mensen vermaken. Ze moeten het gevoel krijgen dat ze iets moois hebben gezien. Als ze vervolgens ook over de inhoud nadenken, is mijn doel geslaagd.”

“Ik kom uit twee werelden. Mijn moeder is West-Afrikaans en mijn vader Nederlands. In Afrika ben ik een blanke en in Europa een allochtoon. Ik weet dus wat het is om overal tussenin te zitten. Maar ik weet ook hoe verrijkend en belonend dat kan zijn. Zonder warm heb je geen koud en zonder donker heb je geen licht. Het is een zegen en een vloek, maar ik richt mij op de positieve kanten. Het afgelopen jaar ben ik echt in touch met mijzelf gekomen. Met wie ik ben, waar ik vandaan kom en wat ik wil in mijn leven. Ik heb het goede uit twee werelden in mij.”

Afscheiding

De voorstelling Hekje is heel divers met grappen, luchtige en serieuze momenten. “Ik heb het verhaal geschreven, nadat ik in november 2005 op het journaal de beelden zag van aanvallen op een Spaans hek door Afrikaanse immigranten. Ik was verbaasd dat de immigranten bereid waren om alles achter te laten in hun zoektocht naar een beter bestaan. En tegelijkertijd was ik verbaasd dat mensen ergens een hek omheen zetten om te laten zien ‘dit is van mij’. Als je erover nadenkt, plaatsen we niet alleen letterlijk ergens een hek omheen, maar ook figuurlijk. Een zonnebril kan ook een hek zijn om je eigen ruimte af te scheiden. Het verhaal van de immigranten en de Europese soldaten is eigenlijk een metafoor hiervoor. Als je de ander naar binnenlaat, kan hij je ware zelf onthullen, juist omdat je jezelf met hem of haar kan vergelijken. We lijken meer op elkaar dan we denken. Als je iedereen op de wereld zou vragen wat ze verlangen en wat ze willen, geloof ik dat je drie antwoorden krijgt: vrijheid, liefde en vrede.”

‘Onze productie’

Op de toneelvloer staan vijf acteurs. Twee Afrikaanse immigranten – de één gedwongen en de ander uit vrije wil gevlucht uit zijn geboorteland – worden geconfronteerd met twee Europese soldaten. Samba draagt als verteller het verhaal en de boodschap uit. “Wat gebeurt er als de vier met elkaar worden geconfronteerd? Welke hekken blijven overeind en welke worden verwijderd? In het stuk wil ik laten zien dat verhalen universeel zijn. De verteller kan Afrikaans, Aziatisch of Europees zijn. Hij is een onderdeel van het stuk en heeft geen aparte rol. In het begin was ik alleen regisseur, later heb ik ook de rol van verteller op mij genomen. Ik kon geen acteur vinden voor de rol en ik kende het verhaal immers zelf het beste. Het is een andere kant van mij die de mensen nog niet kennen. Maar ik ben niet bang dat mensen het onderscheidt niet kunnen maken. Tenslotte sta ik niet alleen op het toneel, maar samen met de acteurs Urias Boerleider, Esmée Ronde, Micheal Harris en Juan Gomez Ocampo. De rol als ‘Samba de verteller’ werkt ook weer in mijn voordeel. Mensen kennen mij en komen daarom op de voorstelling af.”

De voorstelling is een samenwerking tussen acteurs, schrijfster, dramaturg en regisseur. “Ik wilde ervaren hoe het is om met een team te werken. Het is een fijn gevoel. De productie is echt van ons. Mijn vorige voorstelling en de show voor het Leids Cabaret Festival heb ik zelf gedaan. Deze keer heb ik een schrijfster en een dramaturg bij de productie betrokken om mijn teksten theatraler te maken. Zoals ik het zie ontstaat een voorstelling in vier fases. De Blauwe fase waarin je een team bij elkaar zoekt en probeert van alle betrokkenen één groep te maken. In de Groene fase begint de voorstelling langzaam een geheel te worden en herkennen de acteurs zichzelf in het stuk. Vervolgens komt in de Rode fase alle stress naar boven. Als regisseur moet je knopen doorhakken, het vertrouwen van je team terugwinnen en de rust zien te hervinden. En uiteindelijk is daar de Gouden fase; we spelen de première. Alles komt samen. Alles wat je er in hebt gestopt, krijg je terug.”

Volgens Samba is het goed dat jonge makers zien wat er op dit moment in de wereld gebeurt en daar hun mening over geven. “Dat kan zijn met schilderen, theater of muziek. Mensen die theater maken hebben altijd te maken met de actualiteit. Welk stuk je ook maakt, je kan niet vermijden dat toeschouwers een eigen betekenis geven aan wat ze zien op het toneel.” Toch hoeft volgens de theatermaker een stuk over de actualiteit niet somber te zijn. “Hoe meer humor je in je stukken verwerkt, hoe meer het publiek je kan volgen. Je moet wel oprecht zijn in je keuze om een voorstelling met een actueel onderwerp te maken en het niet doen omdat het verkoopt”, waarschuwt hij. “Ik maak grappen over waar ik vandaan kom, maar maak het niet belachelijk. Je moet menen wat je zegt en het moet een functie hebben. Als je verhaal mooi is, kan je het publiek meenemen in jouw wereld. Ze voelen met je mee en zien begrijpen je beter.”

Op de vraag hoe hij zichzelf over vijf jaar ziet antwoord Samba direct: “Ik wil verder met al mijn passies. Volgend jaar hoop ik klaar te zijn met mijn avondvullende cabaretprogramma. Ik wil niet in een hokje gestopt worden; ik wil regisseren, acteren, cabaret maken. Ik wil gewoon verhalen blijven vertellen.”

Hekje is op 29 mei te zien in het Akademietheater in Utrecht en op 26 juni in Frascati tijdens het ITs Festival.