Een innerlijk muziekinstrumentje

Op basis waarvan kiezen wij onze muzikale voorkeuren? Waarom luistert mijn buurvrouw het liefst naar cellosuites van Bach, terwijl twee huizen verder DJ Angerfist door de boxen galmt? Is dat een kwestie van sociale besmetting, waarderen we de muziek die onze ouders en vrienden ons hebben bijgebracht, of is er meer aan de hand?

Volgens Bourdieu komt ieder individu min of meer onbewust tot zijn of haar voorkeuren op basis van een hiërarchisch stelsel van verlangens en waardeoordelen. Iemand kiest dus niet uit louter rationele overwegingen voor DJ Angerfist en mijn buurvrouw luistert niet naar Bach, enkel omdat ze uit welgestelde kringen komt. Als je een voor jou onbekende artiest of band beluistert, wordt vanuit deze ‘tweede natuur’ haast automatisch bepaald of je deze artiest of band kunt waarderen. Er is geen sprake van een rationele beslissing of van louter sociale besmetting, maar van een soort Fingerspitzengefühl. Een antenne die al jouw voorliefdes, verlangens en waarden kort en feilloos samenvat in een ononderhandelbaar oordeel over de muziek van deze nieuwe artiest of band.

De weg naar dit Fingerspitzengefühl is er een van de muziek van je ouders, langs de vrolijke kinderhitjes van je jeugd, de eerste zelfgekochte cd, de muzikale ontdekkingen van vrienden, de favoriete liedjes van een geliefde en dat ene stuk dat eens werd gespeeld tijdens een begrafenis. Een Fingerspitzengefühl dat zich maar beperkt laat veranderen door rationele overdenkingen, veel meer door vreugdevolle en verdrietige gebeurtenissen, door avontuur en verveling, door hechting en vernieuwing.

Waar hiphop zich onderscheidt door een hypermannelijk wereldbeeld en indie door een afkeer van massacultuur, zo heeft elk genre, misschien zelfs elke artiest of band, een unieke eigenschap waarmee het het Fingerspitzengefühl van de luisteraar kan bespelen. Haakt de luisteraar af, dan heeft hij of zij niet genoeg aanknopingspunten gevonden om tot waardering te komen. Brengt de muziek wel iets teweeg, dan heeft het in het hiërarchisch stelsel van verlangens en waardeoordelen van de luisteraar een snaar geraakt. Noem het een innerlijk muziekinstrumentje dat is samengesteld uit gedachten, overtuigingen, ervaringen en herinneringen. Een muziekinstrumentje voor u alleen, dat helemaal zijn eigen weg gaat.