Oude koeien en gouden kalveren

Wederom staat Utrecht in het teken van het Nederlandse filmlandschap. Oude koeien zijn van stal gehaald en de gouden kalveren staan klaar. Het Nederlands Film Festival heeft de etalage weer goed gevuld met speelfilms, documentaires, premières, korte films, animatie, talkshows, een heus moordprogramma en nog veel meer. Gast van het jaar is actrice Monic Hendrickx, en een centraal thema van deze 28e editie is ‘De Meester en De Leerling’. Hierin staat de combinatie oude bokken en nieuw talent centraal. In dit verslag volgt een kleine selectie uit het bijna ondoordringbare aanbod.

Inhoud: File | Het zusje van Katia | Rif | Calimucho | El Olvido

Langzaam rijdend Nederland

File
Michiel van Erp, 2008

Michiel van Erp, maker van onder andere Pretpark Nederland, schetst wederom een mooi beeld van waar Nederlanders goed in zijn. In dit geval is dat in de file staan. Files, zijn ze vreselijk, saai of een handige tussenruimte om van alles en nog wat in te doen? In de gelijknamige documentaire rijdt Van Erp gezellig mee met enkele die hard filerijders, mensen die voor hun beroep dagelijks in de file staan. Hoe houden zij het vol? In tegenstelling tot de verwachte gefrustreerde, ongeduldig foeterende automobilisten toont de documentairemaker een heel ander volk. Een volk dat berust in zijn lot en dat dan maar, zoals een Nederlander betaamt, nuttig invult met bidden, zelfreflectie, ontspanning en brainstormsessies.

Hoewel de documentaire is gemaakt in opdracht van Nederland Bereikbaar is het zeker geen politiek of promotioneel pamflet. File is een mooi gestileerde, ontluikende en grappige documentaire, geheel in overeenstemming met Van Erps overige werk. Het is een demonstratie van zijn kunnen: het schetsen van een heerlijke alledaagsheid en het vertellen van kleine menselijke verhalen.
Terug naar boven

Wie ben ik?

Het zusje van Katia
Mijke de Jong, 2008

Dat Mijke de Jong een meester is in het regisseren van haar acteurs toonde de regisseuse vorig jaar met het veelbekroonde Tussenstand. Dit jaar laat ze het weer zien. Het zusje van Katia is een innemend portret van een opgroeiend meisje dat niets meer, niets minder, en niets liever dan het zusje van Katia wil zijn. In documentairestijl en dicht op de huid gefilmd, portretteert De Jong het leven van een doodgewoon meisje met buitengewone zorgen. Tussen een prostituee als moeder, een rebellerende zus en een dementerende oma is zij degene die een grote verantwoording en zorg draagt. Haar identiteit ontleent ze bijna volledig aan haar grote voorbeeld, haar aantrekkelijke en onstuimige zus. Maar wie is zij nu eigenlijk zelf?

Vooral de acteerprestaties en het door De Jong sterk toegepaste gebruik van dialogen en stiltes sieren de film. Het zusje van Katia is een geloofwaardig, goed verteld verhaal over menselijke relaties en persoonlijke groei. Net als in eerdere producties van de regisseuse legt het verhaal de nadruk op gebroken familieverhoudingen en slechte communicatie. Het is een subtiele, stille film waar de boodschap ook vooral gevonden moet worden in dat wat onderhuids ligt en onuitgesproken blijft.
Terug naar boven

Diep in de zee

Rif
Eric Steegstra, 2008

Een verfrissende duik tussen al het filmrealistische geweld tijdens het NFF wordt geboden door filmmaker en marionettenspeler Eric Steegstra. Het creëren van zijn onderwaterwereld duurde twee jaar, het filmen ervan nog eens een slordige zeven. Maar dan heb je ook wat. Rif is het prachtig gefilmde eindresultaat van een in elkaar geknutselde wereld van vissen, duikers, vogels, water en planten. Hoewel alle personages overduidelijk niet van vlees en bloed zijn en zelfs de touwtjes waarmee ze bestuurd worden zichtbaar zijn, is alles aan het verhaal echt. De duikers zijn onder water, het groene visje is in gevaar en zeemonsters liggen op de loer.

In twaalf fascinerende minuten toont marionettenfilmmaker Steegstra een geloofwaardige en ontroerende wereld vol wonderlijke wezens. De film beleeft tijdens het NFF zijn première en is een bijzondere en zeer welkome aanvulling op het Nederlandse filmaanbod. Uniek en betoverend, en ijzersterk in de manier waarop Steegstra zijn filmische werkelijkheid in elkaar heeft gezet en via film tot leven heeft gebracht.
Terug naar boven

Een circus van feit en fictie

Calimucho
Eugenie Jansen, 2008

Wat is werkelijkheid en wat niet? Regisseur Eugenie Jansen speelt met dit gegeven in haar documentaire speelfilm Calimucho, door een fictief verhaal te situeren in een echte wereld die zelf nauw samenhangt met fictie – het circus. Ook de personages zijn (grotendeels) ‘echt’ en worden niet vertolkt door professionele acteurs maar door de circusartiesten zelf. Waar houdt de realiteit op en begint het fictieve verhaal, en andersom? Wat is bedacht en wat is toeval, wat is echt en wat is nep?

Jansen weet het geënsceneerde familiedrama van hoofdpersonen Dicky en Willy subtiel te verweven met het echte, soms keiharde, circusleven. En daar waar enige uitleg nodig is, worden drie Duitstalige muzikanten ingezet om als een Grieks koor de gebeurtenissen toe te lichten en te becommentariëren. Lovenswaardig zijn de acteerprestaties van amateurs Dicky en Willy. Zij maken het verhaal geloofwaardig en interessant. Het circus biedt een mooie achtergrond voor een wereld waarin menselijke relaties onder druk staan en waarin er een verschil is tussen de on stage werkelijkheid en de backstage realiteit. Met het spanningsveld tussen feit en fictie, dat in allerlei lagen in de film is verwerkt, is Calimucho een ontroerende en tot nadenken aansporende film. Een zeer geslaagd experiment.
Terug naar boven

Overleven

El Olvido
Heddy Honigmann, 2008

Peru is een land geregeerd door incapabele presidenten, corruptie en dictators en bewoond door een in armoede levende bevolking. Deze tweedeling staat centraal in Heddy Honigmanns documentaire El Olvido – het vergeten. Het vergeten van een verleden, een belofte en een volk. Waar keer op keer de presidenten zweren het volk te dienen en telkens weer wegens corruptie het presidentiële paleis via de achterdeur verlaten, leeft het volk verder. Honigmann richt haar camera op de minder bedeelde inwoners van hoofdstad Lima en gaat in gesprek over dromen en verwachtingen.

Terwijl de jongste generatie Peruanen met acrobatiek en schoenpoetsen een minimaal bestaan probeert op te bouwen, schenkt de barman de klant nog eens een drankje in. Door de afwisseling van gesprekken met gewone hardwerkende burgers en televisiebeelden van inauguraties van ongeloofwaardige presidenten schetst de documentairemaker een uitzichtloze situatie. Een situatie waarin het volk steeds aan het kortste eind trekt. Maar gelukkig is er altijd hoop, in de vorm van dromen, een 50-jarig huwelijk, een wonderdrankje en de toekomst. Honigmann excelleert in de manier waarop zij haar ‘personages’ portretteert en aan het praten krijgt. Aangevuld met een bijzondere cameravoering die enkele schilderachtige plaatjes oplevert en een sterke soundtrack, is El Olvido een filmisch aantrekkelijke documentaire over leven en overleven.
Terug naar boven