IFFR 2008

DEEL 1 | DEEL 2 | DEEL 3 | DEEL 4 | DEEL 5: Shorts | DEEL 6 | DEEL 7

Inhoud: El Otro | Cargo 200 | Cordero de Dios | Unfinished Sky | Bashing | I’m Not There | Megumi | Wonderful Town | No Country for Old Men | Behave

Op zoek naar de andere zelf
El Otro (The Other) – Sturm und Drang
Ariel Rotter • Argentinië/Frankrijk/Duitsland, 2007

Een zakenman wordt op een ochtend, na een lange busreis, wakker naast een dode mede-passagier. Diens dood inspireert hem om zijn eigen situatie, hoe goed die er op het eerste oog ook uitziet, met nieuwe ogen te bekijken. Zijn vrouw is zwanger van hun eerste kind en blijkbaar geeft dat feit hem net de duw die hij nodig heeft. Hij keert niet terug naar Buenos Aires maar schrijft zich onder een andere naam in bij een hotel en kijkt vanaf dat moment met een nieuwe blik naar de wereld en vooral zichzelf. Door de situaties waarin hij belandt en de mensen die hij tegenkomt, gaat hij nadenken over wie hij is en wat hij met zijn leven wil.

Regisseur Ariel Rotter maakte een film over een bekend thema, waarbij het beroemdste voorbeeld wellicht Antonioni’s The Passenger is. In die film belandt Jack Nicholson met zijn nieuwe identiteit echter van de regen in de drup, terwijl El Otro’s protagonist juist op rozen lijkt te zitten. Voor Rotter is de nieuwe naam dan ook slechts een vehikel voor de de innerlijke zoektocht die de man onderneemt. Die opzet valt te prijzen, maar het resulteert wel in een erg trage film die ondanks zijn korte lengte soms voorbij lijkt te kruipen. De film wordt gered door een aantal prachtige lange shots die al dan niet bewust ook weer naar Antonioni lijken te verwijzen. En door hoofdrolspeler Julio Chávez, die ondanks een minimum aan aangereikte tekst en emoties, sympathie weet op te wekken en identificatie met zijn zoektocht realiseert. (Erik Kersten)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR | Homepage Film

Verval in het kwadraat
Cargo 200 (Gruz 200) – Kings & Aces
Alexei Balabanov • Rusland, 2007

Het Rusland van begin jaren 80 werd gekenmerkt door verwarring, desillusie, en een toenemende scepsis over de mogelijkheden van de communistische heilstaat. De invasie van Afghanistan was een wanhopige poging van een uitstervend regime om de oude glorie van het communisme te herstellen in een buurland dat steeds meer onder invloed van de Islam kwam. Het fatalisme dat zo kenmerkend is in de Russische maatschappij kwam in dit klimaat nog sterker naar boven. Verandering was in de persoon van Michael Gorbatsjov en zijn politiek van glasnost en perestroika op komst, maar zover was het nog niet.

Tegen deze achtergrond vertelt regisseur Alexei Balabanov een bizar verhaal over een dolgedraaide politieman die zo is afgestompt dat hij schijnbaar zonder emoties een reeks gruwelijkheden begaat, die hij door zijn machtspositie in de schoenen van een aantal naieve burgers weet te schuiven. De dochter van een lokale communistische partijbons is verdwenen en in diezelfde nacht werd een moord gepleegd in een afgelegen boerderij/wodkastokerij. Tegelijkertijd komen (onder de codenaam Cargo 200) de in Afghanistan gesneuvelde soldaten per luchttransport terug, en het lijk van een van hen hanteert Balabanov om het verval niet alleen op macro- maar ook op gruwelijk microniveau te illustreren. In een caleidoscopische vertelling en onder het genot van sloten wodka worden alle betrokkenen bij deze gebeurtenissen gevolgd, en komt een hyperrealistisch beeld naar voren van de morele ondergang van een gedoemd systeem. Balabanov biedt hiermee een rauw tegenwicht aan de nostalgische gevoelens die nu, 20 jaar later, weer de kop opsteken. Niet voor de fijngevoeligen, maar wel krachtige cinema. (Erik Kersten)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Botsende generaties
Cordero de Dios (Lamb of God) – Tiger Awards
Lucía Cedrón • Argentinie/Frankrijk/Chili, 2008

Argentinie 2002. Het land wordt beheerst door een economische crisis, hoge werkloosheid en uit de pan rijzende inflatiecijfers. De 77-jarige Arturo wordt op klaarlichte dag onvoerd. Zijn kleindochter Guillermina krijgt een telefoontje van de kidnappers die om een losgeld van 400.000 dollar vragen. Ze neemt contact op met haar moeder Teresa die met zichtbare tegenzin vanuit haar ballingschap in Frankrijk terugkeert naar haar geboorteland.

Argentinie 1978. Het land zucht onder het bewind van de junta waarin elke vorm van opstand of verzet de kop wordt ingedrukt en alles wat zich links noemt is ondergedoken. In deze sfeer van repressie wordt het WK voetbal georganiseerd, en de machthebbers zien een mooie kans om het volk middels een oude truc tevreden te houden. Teresa en haar man Paco zijn studenten, met een zes-jarige dochter, en als vanzelfsprekend actief in het verzet tegen de junta. Als ze beiden opgepakt worden door de para-militairen neemt Teresa’s vader Arturo de verantwoordelijkheid voor Guillermina op zich. Zeer tegen de zin van Teresa omdat haar vader banden heeft met het bewind. Tegelijkertijd vormen die banden een sterke waarborg voor hun mogelijke vrijlating.

In een mooie parallelmontage worden deze verhaallijnen met elkaar verweven. Soms zo letterlijk dat de jonge Teresa de kamer verlaat, de camera een pan-beweging maakt, en haar oudere zelf weer binnenkomt. Met trefzekere slagen zet Lucía Cedrón een boeiende combinatie van relatiedrama en politieke thriller neer, en ze weet de valkuilen van een te sterke persoonlijke betrokkenheid (ze groeide zelf op in Frankrijk nadat haar vader onder nooit opgeklaarde omstandigheden werd vermoord) te vermijden. (Erik Kersten)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Krachtige remake
Unfinished Sky – Time & Tide
Peter Duncan • Australïe/Nederland, 2007

De Nederlands-Australische co-productie Unfinished Sky is de remake van De Poolse Bruid. Ditmaal speelt het verhaal in de outback van Australië. Het originele scenario is aangepast aan die omgeving, maar veel is ook hetzelfde. Monic Hendrickx speelt opnieuw een mishandelde vrouw, dit keer de Afghaanse vluchtelinge Tahmeena. Ze komt volkomen uitgeput aan op een afgelegen boerderij van John (William McInnes), een schapenboer die daar alleen woont met zijn hond. John is erg tevreden met zijn eenzame bestaan, en hij is dan ook zeer afwachtend in zijn houding naar haar toe. Dat zijn afzondering niet zelf verkozen is wordt langzaam duidelijk, net als de geschiedenis van Tahmeena. Ze confronteren elkaar met hun verleden en hun gesprekken, hoe moeizaam ook, hebben voor beiden een louterend en therapeutisch karakter. Als het verleden haar letterlijk achtervolgt in de vorm van de plaatselijke hoteleigenaar en een politieagent, is de band tussen John en Tahmeena inmiddels zo gegroeid dat hij instinctief voor haar kiest.

In een subtiele cameravoering, met afwisselende aandacht voor kleine zaken en de weidsheid van het Australische landschap, wordt de ontluikende relatie tussen twee mensen neergezet. Een gegeven dat het origineel zo sterk maakte en hier opnieuw zijn kracht bewijst. Het is dan ook jammer dat dit proces heftig onderbroken wordt door de komst van mannen die op zoek zijn naar ‘hun’ vluchtelinge, hoe nodig het ook is voor het verhaal. Monic Hendrickx laat wederom een groot talent voor talen zien, en haar Afghaanse (niet ondertitelde) monologen klinken volkomen geloofwaardig. William McInnes biedt haar sterk tegenspel in een rol die veel meer tekst heeft dan die van Jaap Spijkers in het origineel. Een verbitterd man en een getraumatiseerde vluchteling: meer is niet nodig voor een boeiende film. (Erik Kersten)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Sober relaas
Bashing – Film Maker in Focus
Masahiro Kobayashi • Japan, 2005

De jonge vrouw Yuko (Fusako Urabe, ook te zien in Kobayashi’s Man Walking on Snow en Flic) wordt uitgestoten door de bewoners van het stadje waarnaar ze terugkeert na ontvoerd te zijn geweest tijdens een vrijwilligersactie in Irak. Ze verliest niet alleen haar baan, maar haar moeder wordt tot wanhoop en haar vader tot zelfmoord gedreven door de sociale druk die het meedogenloze onbegrip van collega’s, vrienden, winkelbedienden en wildvreemden met zich meebrengt.

Kobayashi koos voor een erg sobere aanpak bij het uitbeelden van dit schrijnende, op feiten geinspireerde relaas: filmmuziek ontbreekt bijna volledig, de kleuren zijn mat, de mise-en-scène is kaal, en het camerawerk documentaire-achtig. Als oprechte en zeldzame poging om sociale misstanden in Japan aan de kaak te stellen verdient de film een pluim, maar Bashing heeft zo weinig dramatische zeggingskracht dat hij zijn beoogde effect bijna volledig voorbijschiet. Urabe speelt bewonderenswaardig ingetogen, maar weet geen diepgang in het vlakke personage van Yuko te leggen. De dynamiek van de familiebanden is bovendien gebrekkig neergezet, en de voortdurende focus op de ondoorgrondelijke vrouw levert niets op. In al zijn sobere realisme slaagt Bashing er geen moment in onder de huid van Yuko te komen. (Paul Caspers)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Waar ben je dan wel?
I’m Not There – Kings & Aces
Todd Haynes • VS, 2007

In een genre dik bezaaid met bagger is de experimentele Dylan muzikale biopic I’m Not There een bewonderenswaardig probeersel met een schitterende soundtrack. Maar niet meer dan dat. Dylan, een artiest apart, vroeg om een bijzondere benadering en die krijgt hij. Regisseur Todd Haynes, die eerder films over David Bowie (Velvet Goldmine, 1998) en Karen Carpenter (Superstar, 1987) maakte, levert hier een fraai vormgegeven, maar weinig verhelderende kijk op het fenomeen. Zes acteurs spelen Dylan, de man die zichzelf steeds opnieuw uitvond. Met Dylan is er altijd een neiging tot overintellectualiseren en zoveel is gezegd en geschreven dat het rookgordijn almaar dikker wordt. Dylan zelf speelt dan steevast de anti-intellectueel. “I’m just a song & dance man” was zijn reactie op de zwaarwichtige beredeneringen over zijn persoon, waartoe ook deze film behoort.

Het meest curieuze van de zes Dylans is het orakelend rockicoon (Cate Blanchett) uit de tijd van Pennebaker’s baanbrekende Don’t Look Back (1967). Zij citeert Dylan vaak letterlijk en lijkt sprekend op hem. Een eervolle parodie op de soundmix show, maar wat levert het aan nieuwe inzichten op? Het zwakke, onevenwichtige scenario vertelt de niet kenners weinig en de kenners veel dat ze al wisten. In Ballad of a Thin Man zong Dylan ooit: “Something is happening here but you don’t know what it is, do you Mr. Jones?” Het veel geciteerde afzeiken van de onhippe, niets begrijpende Mr. Jones. Wil Haynes met deze tamelijk pretentieuze en langdradige film het publiek datzelfde Mr. Jones-gevoel bezorgen? Wat gebeurt hier? En het belangrijkste, Wat doet het ertoe? I’m Not There zegt veel meer over Todd Haynes dan over het enigma Dylan. (Fred Caren)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR | Homepage Film

Gekunstelde reconstructie
Megumi – Time & Tide
Mirjam van Veelen • Nederland/Japan, 2008

Als een reconstructie van het wachten ontvouwt Mirjam van Veelen langzaam en ingetogen het op waarheid gebaseerde verhaal van een ontvoering. De kidnapping in 1977 van het Japanse schoolmeisje Megumi Yokota uit het kustplaatsje Niigata is tot op heden nog onopgelost. Het dertienjarig meisje zou door geheim agenten naar Noord Korea zijn overgebracht. Dramatische nagespeelde flashbacks worden afgewisseld met ingetogen getuigenissen van dierbaren vol herinnering en verlangen.

De maakster zelf, die meermalen te zien is, laat haar betrokkenheid bij deze ontmoetingen duidelijk merken. Ze verlegt daarmee het perspectief naar het heden en legt het accent van de gebeurtenis op haarzelf. Het maakt de vertelling van een objectieve geschiedenis gekunsteld, en met name de hoop van de ouders, (die na 24 jaar nog steeds wachten op concrete bewijzen) een stuk troebeler. Want door al de visuele constructies van de regisseuse gaat de kijker steeds meer twijfelen aan de waarheid. (Antoinette van Oort)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR | Homepage Film

Melancholisch gedicht
Wonderful Town – Tiger Awards
Aditya Assarat • Thailand, 2007

De tweede speelfilm van Assarat ligt ingebed in de naweeën van de tsunami (2004). In het Thaise Takua Pa kwamen destijds 8000 mensen om het leven. Ook al zijn veel van de herinneringen aan de gruwelijke golf inmiddels verdwenen en de huizen weer herbouwd, de geest van het dorp ademt niet meer. Het lijkt alsof iedereen verloren ronddoolt in het vredig ogende plaatsje. Geïnspireerd op wat Assarat aantrof bij zijn bezoek aan Takua Pa in 2006 straalt Wonderful Town eenzelfde serene en vervreemdende sfeer uit. Beschouwend en genuanceerd, door gebruik te maken van bestaand licht en te kiezen voor prachtige uitsnedes weet Assarat de kijker te boeien in een sober liefdesdrama met een Aziatische twist. Buitenstaander Ton, een architect, huurt een kamer in het kleine hotel wat gerund wordt door Na, een meisje uit het dorp. De twee raken verliefd. Maar dan komt het dorp achter de geheime affaire.

Na’s jongere broer Wit, de lokale crimineel en gangleider, kan het geluk van zijn zuster niet verdragen. Zijn acties staan symbool voor het hiaat aan gevoelens, die de tragedie in het dorp heeft geslagen. Het spokende verleden, de frustraties en verveling zet Wit om in wraakacties die gevoed worden door zijn onmacht en verdriet. Onderhuids en juist doordat Assarat de kunst van het weglaten machtig is Wonderful Town daarmee vooral een melancholisch gedicht. (Antoinette van Oort)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Magistraal fatalisme
No Country for Old Men – Kings & Aces
Joel en Ethan Coen • VS, 2007

De samenwerking tussen de gelauwerde, rasamerikaanse auteur Cormac McCarthy en Joel & Ethan Coen, virtuoze chroniqueurs van zelfkant-lief en leed (Blood Simple, Fargo), levert een magistrale verfilming op. McCarthy’s apocalyptische wereldvisie is in No Country for Old Men teruggebracht tot kleine, menselijke proporties. Hij betreurt de verloedering, maar is een fatalist. Onlangs vertelde hij in Rolling Stone: “maak je maar geen zorgen over het klimaat, de hebzuchtige mens met zijn gewelddadige inborst en drang tot zelfvernietiging zal van de aardbodem verdwenen zijn lang voor het probleem nijpend wordt”.

West Texas: 1980. Moss (Josh Brolin) vindt tussen een aan flarden geschoten drugsbende in de woestijn een koffer met miljoenen. Door het geld mee te nemen start hij een kettingreactie die zo explosief is dat zelfs de laconieke, rechtschapen Sheriff Bell (Tommy Lee Jones) eronder dreigt te bezwijken. Moss is zijn achtervolgers, waaronder een door de drugskartel gestuurde psychopaat Anton (Javier Bardem), lange tijd te slim af. De slimme privé onderzoeker Carson Wells (een geweldige Woody Harrelson) wil bemiddelen, maar is er nog tijd?

Het eerste kwartier is zo ongemeen spannend dat je je afvraagt of dit vol te houden is. Het antwoord is een volmondig ‘Ja’, een hele film lang. De vier hoofdrolspelers zijn fenomenaal. Anton is zo angstaanjagend dat hij Norman Bates in Psycho reduceert tot een Teletubbie, en zijn aandoenlijke jaren zestig-kapsel maakt hem alleen nog enger. De kleine rollen zijn ook gedenkwaardig. Een Felliniaanse vleesberg van een vrouw weigert stoïcijns Anton informatie te geven en zijn blik bezorgt je kippenvel. Wij weten waartoe hij in staat is, zij nog niet. Als Anton een ruimte binnendringt in zijn hoogst originele manier zit je op het puntje van je stoel, maar liever kruip je eronder. Helaas zal je te voorschijn moeten komen voor de ziedende, aangrijpende finale van deze meesterlijke vertelling. (Fred Caren)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR | Homepage Film

Geen begrip, geen toekomst
Behave – Time & Tide
Maria Ramos • Brazilië, 2007

Behave is een weinig optimistische film over criminele minderjarigen in Brazilië. Behalve de jongeren, afkomstig uit vergelijkbare sociale omstandigheden, zijn alle andere karakters (rechters, agenten, familie) levensecht. Juizo volgt de processen van minderjarige criminelen (onder de 18) die opgepakt zijn voor diefstal, dealen en zelfs moord. Maria Ramos filmde de verhoren, veroordeling in de jeugdrechtbank en binnen het Padre Severino Instituut waar de gestraften naar toe gaan om te worden gecorrigeerd.

Het Braziliaanse rechtssysteem is benauwend, formeel en er is nauwelijks ruimte of begrip voor de jongeren die vaak uit de marge afkomstig zijn. Het is schokkend om te zien hoe zij na veroordeling als ‘jonge hondjes’ worden opgesloten onder erbarmelijke omstandigheden. Er is weinig fantasie voor nodig om te bevatten dat binnen het Braziliaanse systeem heel weinig van deze criminele kinderen, die leven bij de dag en vaak een zeer kort lontje hebben, ooit zullen veranderen in brave burgers van onberispelijk gedrag. Maria Ramos weet dankzij de jonge plaatsvervangers, die authentiek en echt zijn te schokken en overtuigen. Je vraagt je dan ook af wat ervan hen is geworden na het maken van deze film. (Antoinette van Oort)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR | Homepage Film