Uitzetting kent enkel verliezers

Het lijkt allemaal zo mooi voor Amadou. Nog twee maanden en dan heeft hij zijn MBO verpleegkunde afgerond. Maar dan, als een donderslag bij heldere hemel, is Amadou uitgeprocedeerd en moet hij terug naar Guinee. Samen met vier landgenoten wordt hij naar het vliegveld vervoerd, waar uiteindelijk het vliegtuig klaar staat om hen af te voeren.

Er heerst verslagenheid onder de Guinezen. Ze willen in Nederland blijven, want ze zijn bang om vermoord te worden als ze eenmaal weer in Guinee aankomen. Door een fout belanden alle vijf  in dezelfde cel tijdens het bustransport van asielzoekerscentrum naar vliegveld. Het duurt niet lang of ze spannen samen in een laatste poging hun uitzetting te voorkomen.

Chaos en verbroedering

Exit onderscheidt zich door niet alleen de kant van de asielzoekers te belichten, maar ook die van de autoriteiten. Vanuit de asielzoekers gezien is hun handelen begrijpelijk. Hun standpunt is helder, maar Exit toont ook de andere kant. Alle betrokken autoriteiten, en dat zijn er nogal wat, moeten zich houden aan verschillende regels en internationale verdragen,  en ze raken verwikkeld in een onderlinge strijd. Alles lijkt goed geregeld, als je het voorstelrondje aan het begin van de film bekijkt, maar naarmate de chaos toeneemt en de Guinezen standvastiger worden, weet niemand meer wat hij of zij moet doen. Hoe nijpender de situatie wordt, hoe meer mensen eigen rechter gaan spelen in een poging de situatie op te lossen. Tegenstrijdige bevelen, planningen die in de soep lopen, onjuiste documenten en technische mankementen veroorzaken chaos binnen de gelederen van de marechaussee, de immigratiedienst en het plaatselijke politiekorps. Terwijl hun tegenstanders versplinterd raken, vindt in cel 8 verbroedering plaats. Als kijker zit je er middenin. De spanning neemt evenredig toe met de chaos die naar het einde toe ontstaat.

Zwart-wit

Regisseur Boris Paval Conen vertelde tijdens de Q&A na de voorstelling zelf een uitzetting te hebben mogen meemaken. Bij hoge uitzondering ervoer hij aan den lijve het leed van de uitgeprocedeerden, maar ook het effect op de betrokken autoriteiten. Mede daarom is Exit niet zwart-wit met goede en slechte personages, maar kent het louter verliezers. Saillant detail is dat de film is gebaseerd op een bestaand rapport van een uitzetting die plaats vond in september 2004.

Toch wilde Conen in eerste instantie niet letterlijk vertellen wat er is gebeurd. Exit is immers geen documentaire. Gewoon een goed, complex verhaal vertellen, dat ook nog eens spannend is, dat was het uitgangspunt. Exit is een televisiedrama en kan als gevolg daarvan fluiten naar veel prijzen (want het is al vertoond), maar dat neemt niet weg dat het een van de sterkste films is op het NFF en ook als zodanig werd gewaardeerd door de jury. Exit ontving terecht het Gouden Kalf voor beste televisiedrama, maar had makkelijk mee kunnen dingen voor die van beste film.