Operator doet geestig boekje open over de hype
‘Waarom vinden we legerbroeken opeens zo cool? Waarom rennen we massaal naar de kapper om ons haar in twee kleuren te laten verven? Wie bepaalt dat breien ineens zo populair is? En waarom liep ik in november vorig jaar rond in een Berlijnse H&M, trekkend aan een trouwjurk van het ontwerpersduo Viktor en Rolf, om vervolgens dolblij met het zojuist aangeschafte exemplaar naar buiten te lopen, terwijl ik het eigenlijk helemaal niet nodig had en zelfs niet eens mooi vond?’ Een greep uit de vragen die theatermaker Jörgen Tjon a Fong stelt in de voorstelling Operator.
Tjon a Fong probeert het mechanisme van de hype te ontrafelen, om het vervolgens naar zijn eigen hand te kunnen zetten. Alsof hij een college geeft, maakt Tjon a Fong door middel van een powerpointpresentatie zichtbaar aan de toeschouwer welke stappen worden doorlopen om een hype te ontwikkelen en hoe deze aan de man wordt gebracht. In de voorstelling passeren filmpjes van Madonna (zij is volgens Tjon a Fong ‘de grootste dief van de entertainmentindustrie’), een muzikaal intermezzo, geinige overpeinzingen en mooie verhalen de revue. Stap voor stap en op zeer effectieve wijze legt Tjon a Fong uit hoe een hype werkt. Zo onthult hij bijvoorbeeld het geheim van Oprah Winfrey en legt een fascinerende link tussen de standvastige uitspraken van Rita Verdonk en die van Pim Fortuyn. ‘Hoe hard wij ook roepen dat we zelf wel uitmaken wie en wat we leuk vinden, de hype van het moment dicteert en wij volgen als schapen’.
Afhankelijkheid
~
Tjon a Fong is geestig, lacht aanstekelijk en is erg vermakelijk om naar te kijken en te luisteren. Met glinsterende ogen staat hij enthousiast, haast gretig op de speelvloer. Een spontaan gesprek met iemand uit het publiek laat hij moeiteloos overgaan in een volgende anekdote. Het enthousiasme van de acteur wordt gedurende het stuk echter aan banden gelegd door de komst van de ‘operator’. Deze geeft hem opdrachten en legt hem uit hoe hij iets op een andere manier moet doen. Steeds wanneer Tjon a Fong in de fout gaat, wordt hij genadeloos door de operator gestraft. En op het moment dat de operator stopt met dicteren, blijft Tjon a Fong hulpeloos achter. Hij raakt in paniek omdat hij niet meer wordt aangestuurd en vraagt aan het publiek wat het wil dat hij doet. Het stuk neemt abrupt een naargeestige en vervreemdende wending door de komst van de operator. Maar de situatie verbetert ook niet, zodra de operator er de brui aan geeft. De acteur blijkt inmiddels niet zonder zijn operator te kunnen. Pas als Tjon a Fong na enige tijd besluit het heft weer in eigen handen te nemen en de draad van het college weer oppakt, keert de rust in hem terug.
Geen afbreuk
~
De boodschap die Urban Myth wil uitdragen komt goed uit de verf door de verrassende en beklemmende wending halverwege het stuk. In Operator wordt aannemelijk gemaakt dat wij niet zelf kunnen bepalen wie en wat we zijn, ook al denken wij vaak van wel. De voorstelling eindigt met een moraal. Tjon a Fong zou graag willen dat zijn publiek de kennis die zojuist vergaard is, omzet in daden. Hij zou het zeer op prijs stellen als het publiek een hype start, met als motto ‘doe een goede daad en geef het door’. Hoewel de filosofie die hier wordt uitgedragen niet bepaald nieuw is, en daarmee enigszins gezapig en naïef aandoet, is het Tjon a Fong toch vergeven. Het doet namelijk absoluut geen afbreuk aan de zes semi-wetenschappelijk uitgekiende stappen waaruit het college is opgebouwd. Al met al heeft Tjon a Fong een geestige en interessante voorstelling neergezet. En losgezien hiervan zou hij, alleen al vanwege zijn tomeloze enthousiasme, overal mee weg kunnen komen – zelfs in een H&M-trouwjurk made by Viktor en Rolf.
Operator van Urban Myth is nog te zien op 24 februari 2007. Klik hier voor meer informatie.
