Platonov (RO Theater)

De dorpsbewoners in Platonov ontmoeten elkaar na hun eenzame winterslaap op het landgoed van de jonge weduwe Anna Petrovna. Maar zelfs na maanden van afwezigheid hebben ze elkaar nog altijd niets te vertellen. Totdat dorpsonderwijzer Platonov arriveert. Even is hij het middelpunt van vrolijkheid. Maar zijn cynische opmerkingen jagen iedereen in de verdediging. Tsjechov gebruikt Platonov om zijn commentaar op de kleingeestige menselijke verhoudingen te verwoorden.

Versleten geluk

Regisseur Alize Zandwijk gebruikt graag oude toneelstukken om de actualiteit aan te spiegelen. Zo ook in deze Platonov. Iedereen heeft beter dagen gekend, de ware voorspoed is voorbij. Het decor is even sleets als het Grote Geluk. Toch hebben de mensen feitelijk weinig te klagen, zowel in het stuk, als in hedendaags Nederland. Maar gelijkmoedigheid is saai, vervelend, niet spannend. Dus als er geen gedonder is, dan zorgen we zelf wel dat er gedonder komt. En het enige wat je daarvoor nodig hebt is een lastpost, iemand die de harmonie verstoort.

Michael Platonov is zo’n controversieel personage. Hij zal niet rusten voordat de hele gemeenschap aan ongelukkigheid en wantrouwen ten onder gaat. Hij lacht om het onvervulde verlangen van de dorpsbewoners naar een belangrijk doel, hij pareert hun dromen en idealen met snoeihard cynisme. Niemand kan hem aan, hij denkt en praat sneller dan iedereen om hem heen. Eigenlijk zou de dokter een gelijkwaardige sparringpartner voor Platonov moeten zijn, maar Cees Geel speelt de dokter als een verongelijkt watje dat het onrecht wel degelijk ziet, maar er geen weerwoord op heeft.

Etterbak

Platonov staat te boek als een onevenwichtig stuk van een onrijpe twintigjarige Anton Tsjechov. Eigenlijk valt het met die onevenwichtigheid wel mee, de toneelliteratuur kent wiebeliger stukken. Punt is alleen dat bij elke uitvoering weer ongeloofwaardig is dat alle vrouwen verliefd worden op Platonov, en alle mannen tegen hem opkijken. Want deze grofgebekte man is geen ras-charmeur, maar een vervelende etterbak die geen aanbidding verdient, maar een grote mond terug. Hoewel de een na de ander probeert hem van repliek te dienen, wint hij uiteindelijk elk duel.

Chemie

Acteur Herman Gillis speelt de gefrustreerde dorpsonderwijzer helder en overtuigend, en bij vlagen zelfs briljant. Vooral wanneer zijn kansen keren en hij ten onder gaat, laat Gillis alle facetten van zijn grote talent zien, door de dronken Platonov tegelijkertijd cynisch, ontgoocheld, vertwijfeld en vrolijk en grappig te laten zijn. En dat mooi toneel vooral een kwestie is van een bruisende chemie tussen acteurs, blijkt als Gillis de strijd aan moet met Anneke Blok in de rol van de weduwe Anna Petrovna. Adembenemende dialogen zetten Gillis en Blok samen neer, de vonken vliegen er vanaf.

Dat de jeugdige Tsjechov zijn commentaar op de samenleving op het laatst in overtrokken wolligheid laat doorschieten, dat nemen we dus graag op de koop toe. Want ondanks dat knullige einde is dit een opmerkelijke avond toneel.

Platonov is dit seizoen te zien tot en met 20 november. Kijk hier voor de speellijst.