De kortste eeuw (Orkater)

Het stuk wordt opgevoerd in het Transformatorhuis van de Westergasfabriek in Amsterdam. De indrukwekkende industriële locatie, ingrijpend verbouwd sinds Toneelgroep Amsterdam een paar jaar geleden het pand verliet, biedt leuke extra’s. Voorafgaand aan de voorstelling kun je een galgenmaal nuttigen op het Westergasterras, en op zaterdagavond kan er na afloop gedanst worden in het decor op muziek van de gelegenheids-Orkaterband. Mooi detail is ook dat je door de ‘liftkoker’ de zaal hebt betreden, en de spelers vervolgens juist op deze plek wanhopig naar een uitgang zoeken. De illusie dat je ook als toeschouwer van de buitenwereld bent afgesneden wordt hierdoor versterkt.

Scala aan stijlen

De muziek, gecomponeerd door Vincent van Warmerdam die ook als gitarist meespeelt, is prachtig en krijgt zoals altijd een prominente plaats bij Orkater. Een scala aan stijlen passeert de revue, van een a capella gezongen hymne tot een bigband die losgaat, van slepende jazz tot een kinderliedje. De uitbundige dansjes doen vaak aan een musical denken, en op verstilde momenten verspreiden de muzikanten zich soms over het podium als luisterende engelen.

Maskers af

De personages zijn al even kleurrijk. Ze verschijnen ten tonele in hun bizarre feestkostuums, maar de maskers gaan langzaam af. Het vrijheidsbeeld (Wimie Wilhelm) blijkt een oudere vrouw, gevangen in haar moederrol. Haar als agent verklede zoontje (Gable Roelofsen) ontpopt zich tot een echte dictator. Een smetteloos witte paus (Pierre Bokma) blijkt een uitgerangeerde leraar te zijn die van zijn geloof is gevallen. Een acteur (Peter Blok), de schone kunsten toegewijd, heeft enkel een rol als kinderentertainer bemachtigd. En een stel (Jeroen van Koningsbrugge en Tina de Bruin), waarvan hij een trotse Idols finalist, vraagt zich af wat hun liefde voor elkaar nog te betekenen heeft. Verder speelt auteur Scholten van Aschat (De Methode Ribadier) zelf de raadselachtige ceremoniemeester, bijgestaan door twee serveersters.

Houvast

Iedereen lijkt houvast te zoeken met het water aan de lippen. Illusies begeven het en worden misschien wel even snel weer geschapen. Er ontstaat wanhoop, strijd, geloof, ongeloof, liefde, gelatenheid, geldingsdrang, verraad en verdriet. De teksten van Scholten van Aschat zijn actueel, rijk aan betekenis en er zijn mooie woordspelingen. (“Wie ben ik?” “Je bent alles voor me.”) En de dilemma’s zijn, ondanks de verwijzingen naar de bijbelse apocalyps heel herkenbaar. Want zoeken we niet altijd houvast oog in oog met onze sterfelijkheid en nietigheid? Aan het mooie lichte einde van de voorstelling is er toch nog een heel onverwachte rol voor God weggelegd.

Som der delen

Een mooie tekst, prachtige muziek, een inspirerende ruimte en sterk spel van met name Bokma en Scholten van Aschat in een bizarre mix van revue. rampenscenario en religie. Maar waar Orkater vaak absurde associatieve verhaallijnen tot een sprankelend geheel weet te smeden, lukt dat in deze productie vreemd genoeg maar af en toe. Scholten van Aschat heeft tot een paar dagen voor de première nog ingrijpende veranderingen aangebracht, maar de voorstelling lijkt nog steeds niet echt op zijn plaats te zijn gevallen. Het is moeilijk te duiden waar dat dan precies in zit. Misschien mag god het wel weten, waar die mysterieuze magie te vinden is die van het geheel zoveel meer kan maken dan de som der delen.

De kortste eeuw is nog te zien tot en met 25 juni 2005.