Geïntegreerde Kniertje spreekt desnoods Russisch

 

Ziehier het zieke plan dat twee akelige Haagse ambtenaren hebben opgevat om de multiculturele smeltkroes eindelijk tot een succesvolle samenleving om te vormen. Met behulp van verborgen camera’s kunnen de ambtenaren het verloop van de integratie van de groep amateurtoneelspelers op de voet volgen. Dit is het startpunt van het stuk Retour Hollandse Spoor bij Het Nationale Toneel, geschreven door Gerardjan Rijnders, Nazmiye Oral en Michel Sluysmans, en geregisseerd door Johan Doesburg.

Tegenwerken

Een jood, een Marokkaanse, een Somaliër, een Indo, een Russische, een Pool en een stel matige Nederlandse acteurs zijn bijeen gebracht in een ultieme poging tot aanpassing aan de gevestigde orde. Tweederangs regisseur Joke (Antoinette Jelgersma) zal met dit gezelschap Op hoop van zegen aanpakken. De deelnemers is een maatschappelijke gunst beloofd in ruil voor hun medewerking. Maar ze zien lol en nut van het plan niet in, dus ze werken eerder tegen dan mee.

De hoerige Russische (Victoria Koblenko, van geboorte Oekraïens) hamert op de kwaliteit van de Russische literatuur en kunst, waaraan de Nederlandse niet kan tippen. De Pool (Pieter van der Sman) voelt zich in de onvermijdelijke hoek van de klusjesman gedrukt. De Marokkaanse (Meral Polat, een Koerdische) is eerder ordinair-Hollands dan traditioneel Marokkaans. Zo hebben alle personages hun redenen om niet mee te werken aan het culturele experiment.

Gevangenis

Het Nationale Toneel bracht begin 2008 Hollandse Spoor, een voorstelling die zich afspeelde op het gelijknamige treinstation, en die een soortgelijke thematiek had. Een treinstation is bij uitstek een locatie waarop mensen van allerlei pluimage af en aan sjouwen, waarmee de vanzelfsprekende aanwezigheid van een divers gezelschap is gegarandeerd. De setting van Retour Hollandse Spoor is daarentegen een soort culturele gevangenis, de multi-etnische deelnemers kunnen museum Panorama Mesdag niet uit voordat de ambtenaren wier plan dit is hun project afdoende geslaagd vinden.

Al met al is de opzet van Retour Hollandse Spoor te vergezocht, en ook: te Haags. De toeschouwer die het schilderij Panorama Mesdag niet kent, heeft een probleem, en de toeschouwer die Op hoop van zegen niet (goed) kent, begrijpt al helemaal niks van dit stuk. Bovendien moet uiteindelijk elk personage seks hebben met iemand van een andere cultuur, waarmee wat de twee ambtenaren betreft het project toch wel echt geslaagd mag worden verklaard.

Ontroerend

Er zitten mooie elementen in de voorstelling. Het aardigste zijn de liedjes: oude hits uit de jaren zestig en zeventig, voorzien van een ‘Haagse’ tekst. Ze worden gezongen door de zoetgevooisde Meral Polat, begeleid door een vijfkoppige liveband. Als de buitenlandse vrouwen het traditionele kanten mutsje opzetten en vervolgens een Arabische of Russische Kniertje tevoorschijn toveren, is dat ontroerend, en komt het universele verdriet naar voren van moeders die hun kinderen verliezen. De van huis uit Indische Esther Scheldwacht – als een van de drie professionele acteurs – is een groot komisch talent.

Maar alles bij elkaar is Retour Hollandse Spoor een rommeltje, een allegaartje van slecht uitgewerkte ideetjes en invalletjes, verbonden door een flinterdunne rode draad. Dat is jammer, want er staat hier wel degelijk een flink potentieel aan talent op het podium. Mogelijk ligt de oorzaak erin dat de tekst door drie auteurs is geschreven, die elk de ruimte nodig hadden, maar vervolgens niet dicht genoeg bij elkaar uitkwamen. En een belangrijk minpunt is de fikse dosis onderbroekenlol, van het type: jood neemt Arabische vrouw van achteren opdat zij zogenaamd maagd zal blijven, maar wordt daarbij volledig opgeslokt door haar achterste. Tegen zoveel zwakke humor kan zelfs het sterke jonge talent Meral Polat niet op acteren.

 

Retour Hollandse Spoor is te zien tot en met 9 oktober 2010, alleen in het theater van het Nationale Toneel in Den Haag. Kijk op www.nationaletoneel.nl voor meer informatie over deze voorstelling.