Pynchon debuteert als pop

De Amerikaanse complottheorieënschrijver Thomas Pynchon blijft notoir onbekend, al zit ‘ie dan wel weer in een aflevering van The Simpsons (met zijn echte stem), vertelt Nieuwe Vide-directeur Lennard Dost. De schrijver lijkt simpelweg van mening te zijn dat voor de duiding van een kunstwerk geen enkele informatie over de maker noodzakelijk is, aldus Dost. Af te vragen valt of het de bedoeling is dat in dit project daadwerkelijk naar antwoorden wordt gezocht. Een probleem vormt dat echter niet, omdat in deze tentoonstelling het juist de zoektocht zelf is die centraal staat.

zaaloverzicht

Op ontdekkingstocht

Zou je als bezoeker, zonder te weten waar het over gaat, deze tentoonstelling kunnen linken aan de beruchte schrijver? Het antwoord daarop dient toch nee te zijn. Het best is het de openingstekst te volgen: ‘Ons advies: ga op ontdekkingstocht, en verwacht niet meteen een pasklaar antwoord. Dat antwoord geeft Pynchon niet, en wij ook niet.’

Na het lezen van de tekst kan de bezoeker op pad. Die ziet twee ruimtes voor zich, hoort een projector draaien in de eerste ervan, ziet een aantal portretten in een cirkelvorm aan de muur aan en uit flikkeren en ziet op een groot scherm wat op het eerste gezicht een natuurdocumentaire lijkt. Op de achtergrond van deze eerste zaal hoort hij een verhaal verteld worden. In het midden staat een bar, met daarop een citaat van Pynchon geschilderd. De ruimte is klein en bescheiden maar de video’s en audio nemen qua inhoud genoeg plaats in om dat te compenseren.

Machteld Rullens, Slow Learner, 2015

De flikkerende portretten op de muur zijn van Machteld Rullens. Haar Slow Learner uit 2015 is een gaaf gelukt project, waarbij ze gebruik maakt van Slow scan television (SSTV), om het zogenaamde Moon bounce in de praktijk te brengen: ‘For this project ten portraits were transmitted to the Moon and back.’ Op de tv waarop een van de portretten wordt getoond ligt een koptelefoon, die het prachtige geluid van een bestand dat naar de maan gestuurd wordt erbij levert.

Het personage Pynchon doorgronden

Elke kunstenaar levert zijn andere, geïnspireerde visie op het werk en vooral de afwezigheid van de Amerikaanse schrijver. Thema’s als informatietechnologie, complottheorieëen, reizen, maar ook romanpersonages of een poging tot het doorgronden van het ‘personage’ van de schrijver zelf komen langs.
Zo doet Pia Louwerens drie dingen: ze heeft een Pynchon-object gemaakt (een kleine wereldbol van klei op een sokkel), ze gaf een performance en ze heeft een audio-piece van bijna tien minuten, waarin ze Thomas Pynchon als háár literatuurpersonage op laat draven. Zij maakt van hem een karakter en van haarzelf de maker daarvan: ‘Pynchon debuts as a puppet’, getuigt de bijgevoegde tekst.

zaaloverzicht

Een prettige, lage stem die de hele eerste ruimte vult is van Lance Wakeling. Zijn prachtige A tour of the AC-1 Transatlantic Submarine Cable is een mooi voorgelezen verhaal dat bij een drieëndertig minuten durende video hoort. Op groot scherm toont het bijbehorende beeld een lange reis langs een telecommunicatiekabel tussen New York-Engeland-Nederland-Duitsland. Het commentaar dat hij erbij levert behandelt politiek, veiligheid, oorlog, geologie en communicatie. Het is een natuurfilm, maar dan anders.

Nog nieuwsgieriger

Opvallend is dat er in de tentoonstelling heel veel audio te horen is. Kennelijk leidt literatuur als inspiratiebron bij beeldend kunstenaars tot het gebruik van daarvan. Samengevat kan gezegd worden dat Pynchon intrigeert en dus inspireert en zowel voor de kunstenaars als de bezoeker een dankbaar onderwerp oplevert. Deze tentoonstelling maakt de bezoeker, op een prettige manier, nog nieuwsgieriger dan hij al was.