Tussen dier en mens
De 72-jarige T.C. Boyle heeft bijna dertig titels op zijn naam staan en is nog altijd in topvorm. In zijn nieuwe roman Praat met mij staat een dubieus cross-fosteringproject centraal. Het meest opzienbarende resultaat? Chimpansees blijken in staat met mensen te kunnen praten.
Het is niet voor het eerst dat Boyle de uithoeken van de wetenschappelijke wereld verkent en parodieert. Zijn vorige, niet-vertaalde roman Outside looking in handelt over de fameuze Timothy Leary, die opzien baarde met zijn onderzoeken naar LSD als therapeutisch middel. Het werk daarvoor, De terranauten, is gebaseerd op een mislukt project dat in een gigantische glazen bouwsel moest nabootsen wat de leefomstandigheden voor een achttal astronauten op Mars konden zijn. Boyles verkenningen leveren even hilarische als tragische scenes op, waarin hoogmoed telkens voor de val komt.
Vriendschap
In Praat met mij maken we kennis met de jonge wetenschapper Guy Schemerhorn, die in een universiteitsranch woont samen met zijn onderzoeksobject: een cola-drinkende en tv-kijkende puberende chimpansee genaamd Sam. Via gebarentaal is hij in staat om op het niveau van een klein kind met zijn onderzoekers te communiceren. Wat wil hij op zijn pizza? ALLES! Heeft hij iets goed te maken? KOM KNUFFEL!
Wanneer de bedeesde Aimee zich bij de ranch voegt, leeft Sam helemaal op. De twee zijn onafscheidelijk en wat voor Aimee begon als een bijbaantje mondt al gauw uit tot een nieuw thuis. Maar de almaar groeiende Sam wordt steeds onhandelbaarder en weet met enige regelmaat te ontsnappen. Om ongelukken te voorkomen, dwingt de universiteit een overplaatsing af. Voortaan zal Sam zijn dagen achter tralies moeten doorbrengen bij Moncrief, een nog dubieuzere onderzoeker die geen boodschap heeft aan Sams speciale status. Aimees hart breekt en ze zet alles op alles om hem terug te krijgen.
Chimpanseegedachten
Tergend zijn de passages die geschreven zijn vanuit Sams perspectief. Zijn bewustzijn is groot, ook al heeft hij voor sommige zaken wel woorden en voor andere niet. Hoewel er veel is wat zijn verstand te boven gaat (waarom moest hij weg? waar zijn Guy en Aimee?) is er een nog groter deel wat hij wel piekfijn doorheeft.
Boyle werpt met Praat met mij de nodige morele dilemma’s op. Wat betekent het om van een dier te houden? Hoe dienen we om te gaan met dieren wanneer we onomstotelijk bewijs hebben dat ze in staat zich via taal uit te drukken? Antwoorden heeft hij niet, wel een spiegel om ons absurde en onverenigbare gedrag op pijnlijke wijze inzichtelijk te maken.
