Slagwerk-soundscapes

Slagwerk en percussie-optredens zijn in de afgelopen decennia steeds populairder geworden als een op zichzelf staand muziektheatergenre. De drumshows van Japanse slagwerkers als Wadaiko Ichiro en Wadaiko Yamato, maar ook bijvoorbeeld het Nederlandse slagerij van Kampen doen het goed in concertzalen en schouwburgen. Het was dan ook onverwacht dat de grote zaal van de Haarlemse Philharmonie maar halfvol zat bij de première van Ionisation, een project van topdrummer Terry Bozzio en de Slagwerkgroep Amsterdam (of Amsterdam Percussion Group) dat dit jaar door Nederland toert. De afgelopen jaren heeft Bozzio Nederland een aantal keren aangedaan. Zijn solotheatertour uit 2001 was een groot succes en ook zijn optreden met het Metropole Orkest vorig jaar was in een mum van tijd uitverkocht.

Eerbetoon

De tanige en verlegen Bozzio (1950) is een vreemde, etherische verschijning. Hij lijkt na tientallen jaren (solo)podiumervaring nog steeds slecht op zijn gemak op iedere andere plek op het podium dan achter zijn drumstel.  De vijftig al ruim gepasseerd, oogt hij jonger dan de jaren jongere medespelers van APG.  En zij steken op het toneel hun bewondering voor de gelauwerde drummer ook geen moment onder stoelen of banken. Het heet een samenwerkingsproject, maar het lijkt meer op een – terecht – eerbetoon.

Het onwaarschijnlijk uitgebreide drumstel van Bozzio heeft dan ook een centrale plek op het podium, geflankeerd door het instrumentarium van slagwerkers Vicent en Schäperclaus. Hun melodische basis wordt gevormd door xylofoon en marimba maar met veel plezier worden veel andere percussiemiddelen ingezet; Vicent bespeelt zijn marimba zelfs met een strijkstok. Dromerige soundscapes worden afgewisseld met ruig up-tempo drumwerk, en Bozzio is duidelijk dan pas echt in zijn element. Hij gaat helemaal los tijdens de opzwepende harde stukken. De kracht en precisie waarmee hij speelt doet denken aan martial arts, en daarmee eigenlijk ook weer aan de Japanse slagwerkers; de grens tussen drumstel en drummer vervaagt.

En hoe indrukwekkend de techniek ook mag zijn, maar het is de kracht van de werken die de waarde bepaalt. Het is melodischer en gevarieerder dan alleen het genadeloze ritmische werk van Bozzio’s laatste solo-show en verveelt ook daarom geen moment.

 Zappa

Ook ditmaal ontbreekt The Black Page niet, naast het eigen werk een vast  onderdeel van het repertoire van Bozzio. In 1978, toen Bozzio nog deel uitmaakte van diens band, schreef Frank Zappa deze solo voor voor hem. Hij gaf het hem met de woorden “Here Terry, see if you can play this!” De titel is een accurate omschrijving van het ene, van de noten zwart ziende A4tje dat Zappa had volgeschreven. Naar eigen zeggen was het het eerste stuk in jaren waar Bozzio weer op had moeten oefenen. En bijna 30 jaar later is het nog steeds de  lakmoesproef voor drummers, zelfs voor Bozzio. Halverwege de wat onzeker ingezette solo begon hij maar weer van voren: “You know what? I’m gonna try again and see if I still know how to play this.” Het bleek vooral een illustratie van zijn ongekende techniek, want de de tweede poging was haarscherp.

En niet alleen zijn techniek doet kleinejongensharten sneller kloppen; ook zijn setup is de chroomdroom van veel drummers. Tientallen bekkens, china’s, splashes, een veelvoud daarvan aan toms, een stuk of acht bassdrums en heel veel chroom en pedalen. Maar al dat spektakel dient toch vooral een muzikaal doel. Bozzio verkent de grenzen van het slagwerk; in 2001 verraste hij met zijn in toonladders gestemde toms ‘zodat hij eindelijk ook akkoorden kon spelen’. Ook tijdens deze show valt op hoe hij door de grote hoeveelheid toms veel nuance en verfijning in zijn geluid weet aan te brengen. Zoveel, dat ik tijdens de solostukken van Bozzio de percussie eigenlijk niet miste.

Dat heeft ook te maken met de verschillende kwaliteiten van de gezamenlijke composities en de solowerken. Samen verrassen ze door hun vermogen om als volwaardige muziek te boeien en aan te spreken. De solodrumwerken van Bozzio zijn toch meer een eerbetoon aan ritme en techniek; maar van zo’n hoog niveau, dat ook niet-drummers zich eenvoudig kunnen laten meeslepen.

In November wordt de tournee van Ionisation in Nederland voortgezet.