Het eeuwige kind dat groot werd
Tot de ‘eeuwige kinderen’ werd Devendra Banhart gerekend in de documentaire The Eternal Children (2006), die gaat over een groep vrijgevochten Amerikaanse muzikanten die bekend staan als de freak-folk beweging. Maar niemand bezit de eeuwige jeugd, ook Banhart niet, zo valt te horen op zijn nieuwe plaat Mala.
De naam Devendra Banhart zal niet bij iedereen een belletje doen rinkelen. Binnen de beweging van New Weird America is Banhart wel een goede bekende. Hij wordt samen met Antony Hegarty (Antony and the Johnsons) en CocoRosie gezien als een van zijn voornaamste vertegenwoordigers. New Weird America is aan het begin van dit millennium aan een opmars begonnen. De muzikale beweging zet zich af tegen de maatschappij en wordt muzikaal getypeerd door het eclectisch combineren van een mikmak aan genres, waartoe onder meer (psychedelische) rock, folk, blues, country, jazz en hip hop behoren.
Metamodernisme
Om wat van Banharts muziek te begrijpen (en het misschien te appreciëren), kan een korte excursie naar de context geen kwaad. Banharts liedjes zijn gitaarliedjes waarin flink wat invloeden doorsijpelen, met als inzet het verlangen naar authenticiteit, weg van de mainstream. Zijn teksten zijn surrealistisch, dromerig en gaan veelal over het kind-zijn. De concerten van Banhart schijnen, zoals het freak-folk optredens betaamt, bijna spirituele ervaringen te zijn. Volgens Niels van Poecke, verbonden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, is New Weird America een beweging die gezien zou kunnen worden als een expressie van een hedendaagse culturele verschuiving. Van Poecke plaatst Banhart en zijn vrienden in het metamodernisme, een contemporaine kunststroming, in 2010 geïntroduceerd door cultuurfilosofen Robin van den Akker en Timotheus Vermeulen en inmiddels wereldwijd opgepikt. Kern van het metamodernisme is de afrekening met het cynische en relativerende postmoderne denken. Deze nieuwe generatie ‘does not turn to anger or defeatism, but instead seeks to create alternate spaces for hope and desire,’ zo schrijft Van Poecke.
Down to earth
Bejubeld werden Banharts songs binnen het freak-folk-wereldje, maar daarbuiten is er kritiek te proeven, in het bijzonder over de ongrijpbaarheid van de Amerikaanse-Venezuelaanse musicus. Dat zijn muziek zich nauwelijks laat vastpinnen in een denksysteem van eenduidige betekenissen, is voor het grote publiek reden geweest deze muzikant ter zijde te schuiven. Banharts nieuwe plaat Mala is echter helemaal niet zo ontoegankelijk. De overdosis surrealisme waarmee Banhart zijn platen normaliter injecteert, is op het recente album teruggebracht tot een gezondere hoeveelheid. Mala is meer down to earth.
~
De lijn die immer op Banharts albums te ontdekken valt is het gebrek aan een vaste structuur. Dat geldt ook voor Mala. De luisteraar wordt meegenomen naar een diversiteit van sferen, van bijvoorbeeld het exotische ‘Mi Negrita’ gaat het naar prima in het gehoor liggende gitaargetokkel op ‘The Ballad of Keenan Milton’ of het reggae-achtige ‘Won’t You Come Over’. De mooiste nummers zijn te vinden aan het begin van de plaat: het rustige voortkabbelende ‘Daniel’ en ‘Für Hildegard von Bingen’, waar Banhart zich durft in te laten met wat elektronica.
Onpopulaire popliedjes
De nieuwe Banhart klinkt allemaal net wat volwassener. Hij lijkt zijn stijl te hebben verfijnd en qua zang weet hij een goede balans te vinden in het gebruik van de kopstem. De ondoorgrondelijke surrealistische teksten zij vervangen door de wederwaardigheden die komen kijken bij de liefde. Een banaler thema, dus. Het eeuwige kind dat Banhart in de documentaire The Eternal Childeren van David Kleijwegt nog was, is dan toch een beetje volwassen geworden.
Maar ondanks deze vorderingen is Banhart, net als op zijn vorige album, niet in staat de hele rit door te blijven boeien. Zeker, Mala telt een paar liedjes die het uitstekend doen; deze worden echter afgewisseld met songs die toch nauwelijks spannend genoemd kunnen worden (‘Never Seen Such Good Things’, ‘Hatchet Wound’ of ‘Taurobolium’). Zelf omschreef Devendra Banhart zijn liedjes eens als onpopulaire popliedjes, een rake, ook voor het materiaal op zijn nieuwe plaat. Mala zal het grote publiek niet bereiken. Laat dat nu juist de inzet zijn van de anti-mainstream mentaliteit waarmee de freak-folk beweging opereert.
