Nostalgisch Parijs

Atget ‘saw’ with the vision of a poet, omschreef de Amerikaanse fotografe Bernice Abbott het werk van deze man treffend. Eugène Atget (1857 – 1927) bekeek de stad op zijn eigen bijzondere manier. ’s Ochtends vroeg, als Parijs nog niet ontwaakt was, trok hij er op uit en legde die delen van de stad vast die nog niet gemoderniseerd waren.

De stad van het verleden
De tijd waarin Atget leeft, is een periode van grote veranderingen. Wanneer keizer Napoleon III baron Haussmann in dienst neemt, hebben ze samen maar één doel: Parijs moderniseren. Het oude, wat viezige Parijs met kleine straatjes moest veranderen in een wereldstad met brede boulevards en moderne gebouwen. Met zijn werk verwoest Haussmann een groot deel van het oude Parijs.

Eugène Atget maakte de stad van het verleden tot zijn object. Met een scherp oog voor de ogenschijnlijk onbelangrijke elementen in de stad, toonde hij het oude Parijs dat nog niet door de veranderingswoede van Haussmann was aangetast. Met Maison d’Andre Chenier en 1793 – 97 rue de Clery (2^e arr) brengt hij de oude architectuur weer tot leven. Atget fotografeerde in alle uithoeken van de stad: gebouwen, pleinen, ornamenten, maar ook etalages, zoals op Avenue de l’Observatoire (1926). Op deze foto toont Atget een winkeletalage gevuld met paspoppen. In de ruit weerspiegelen de bomen die de avenue omzomen. Het is een detail van de stad dat anderen waarschijnlijk niet eens op zou vallen. Door dit oog voor kleine, bijzondere zaken werd Atget gezien als één van de grondleggers van de documentairefotografie, een vorm van fotografie waarbij de fotograaf zijn eigen kijk op de werkelijkheid geeft. Door de detaillering in zijn werk vonden zijn foto’s gretig aftrek bij kunstschilders die het als inspiratiebron gebruikten.

Vieux Paris
Vieux Paris is een grootse, internationaal reizende tentoonstelling, mede tot stand gebracht door het Nederlands Fotomuseum. De komst van de tentoonstelling naar Rotterdam is bijzonder omdat de foto’s erg kwetsbaar zijn en zelden mogen reizen.

In Vieux Paris ziet de bezoeker meer dan tweehonderd foto’s uit de periode 1898 tot 1927. Interessant, omdat het Nederlands Fotomuseum een kant van de stad laat zien die velen niet zullen kennen. Al is het wel veel wat er te zien is. Hierdoor kan het werk voor de bezoeker soms erg op elkaar gaan lijken. Het museum lost dit wel enigszins op door de vele rijen foto’s af en toe te onderbreken met grote opgeblazen versies van Atget’s blik op Parijs.

Eén van de hoogtepunten van de tentoonstelling is het album dat zijn tijdgenoot en kunstenaar May Ray kocht in 1921: 43 foto’s van winkeletalages, de kermis, maar ook enkele zeldzame naaktstudies. Man Ray bewonderde de surrealistische kwaliteiten in het werk van Atget, die hij bijvoorbeeld bereikte doordat er zelden mensen te zien zijn in het straatbeeld. Zelfs de kermis is leeg: iets wat niet lijkt te kloppen bij een drukke wereldstad als Parijs. De sfeer in zijn foto’s is onwerkelijk werkelijk. Door deze intrigerende kijk op de stad is de tentoonstelling zeker de moeite van een bezoek waard.