Grand Tour, Rotterdam

Vandaag de dag is de reis naar Rome niet meer het ultieme doel van de kunstenaars die meedingen naar de prijs. Het gaat om de eer, en natuurlijk de hoge geldbedragen die aan de winnaars worden uitgekeerd. Nieuw dit jaar is dat het werk van de kunstenaars op de longlist én dat van de vier genomineerden in twee verschillende instellingen te zien zijn. 8WEEKLY doet daarom verslag in twee delen. Voor dit eerste deel bezocht 8WEEKLY Witte de With, centrum voor hedendaagse kunst in Rotterdam. Voor het tweede deel bezochten we het Amsterdamse kunstencentrum De Appel.

Viviane Sassen, ‘D.N.A.’ from the series Ultra Violet, 2007. Installation view Prix de Rome, Witte de With, Rotterdam. © Photo Bob Goedewaagen

De Prix de Rome is in de afgelopen jaren onderhevig geweest aan meer veranderingen. Twee jaar geleden vervielen alle categorieën met uitzondering van architectuur en werd de prijs tweejaarlijks uitgereikt aan een beeldend kunstenaar onder de vijfendertig jaar. Een andere ontwikkeling, belangrijker voor het eindresultaat, is de manier waarop de uiteindelijke winnaar werd bepaald. Nadat de vier genomineerden voor de shortlist werden geselecteerd, volgde een werkperiode van drie maanden aan de Rijksacademie. De werken die de kunstenaars in deze periode vervaardigen, vormden de basis van beide tentoonstellingen en tegelijk waren het déze werken waarop de kunstenaars uiteindelijk beoordeeld zullen worden. Door deze aanpak staat niet meteen vast wie de prijs zal krijgen, omdat de kunstenaars opnieuw beoordeeld worden. Dat is dit jaar in het bijzonder interessant, omdat het werk van de vier genomineerde kunstenaars erg van elkaar verschilt. Om de bezoekers van de tentoonstelling te stimuleren beide instellingen te bezoeken, vond de opening, op zaterdag 19 mei in Witte de With, al vroeg plaats. Nadien vertrok er een bus naar Amsterdam, waar iedereen de opening in De Appel kon meemaken.

Claire Harvey vs. Vivianne Sassen

De twee genomineerden, Claire Harvey en Vivianne Sassen hebben de meeste ruimte gekregen op deze locatie. Vivianne heeft haar werkperiode gebruikt om naar Ghana te gaan en daar te werken. Ze toont grote, bijna glamoureuze foto’s van bewoners uit het land. Veel beelden lijken nadrukkelijk geënsceneerd. Soms bevatten de foto’s een kwinkslag – een jongetje dat zijdelings over zijn vaders hoofd hangt, levert een grappig beeld op. Andere keren lijkt Sassen enkel te registreren, maar ondertussen ligt de betekenis in de beelden die ze kiest te veel aan de oppervlakte, zoals in de foto van een man in sportschoenen die een doodskist op zijn schouders draagt en onder het gewicht lijkt te bezwijken.

Claire Harvey, Easily Removable, 2006-7 (detail). Acryl op verwijderbare plakband, afmetingen variabel courtesy de kunstenaar

Het werk van Claire Harvey is daarentegen klein. Het eerste gedeelte van haar installatie bestaat uit stukjes tape waarop Harvey kleine menselijke figuren heeft getekend met hun schaduw. Daarnaast heeft ze een touwtje gespannen waarop getekende figuren zitten, waar ze aan hangen, of op staan. Een aantal houten kistjes tegen de muur markeert de overgang naar een volgend onderdeel van de installatie. In de kleine houten kistjes van tien bij twintig centimeter ligt een laagje zand. Daarin staan kleine vierkante plastic blaadjes waarop wederom mensen zijn getekend. Kleine afdrukken in het zand suggereren dat ze net nog voorbij zijn gelopen, of zich over het zand hebben bewogen. Achter een geïmproviseerde muur staat een werk van verschillende houten kistjes, waarin ook spiegels zijn verwerkt. Die spiegels reflecteren de ruimtes en laten daardoor nieuwe dieptes zien. In een andere muur staat een klein deurtje open. Een projector maakt een witte streep licht op de tegenoverliggende muur en naast de lege dia’s die alleen de witte streep bevestigen, is er af en toe een dia te zien met de schaduw van een mens. Eenzelfde schaduw die ook door de bezoekers in de ruimte op het witte vlak wordt veroorzaakt. De presentatie is esthetisch en intiem.

Sema Bekirovic, Untitled, 2006. Photo on newspaper, courtesy of the artist

De andere kunstenaars van de longlist komen er niet allemaal even goed vanaf. De installatie van Anne van Wenzel krijgt veel aandacht en is mooi geëxposeerd, maar het werk van Sema Bekivoric wordt bijna weggedrukt door de beelden van Sassen. Dat is jammer, want haar werk is zeker interessant; sterke grote posterfoto’s waarin de gezichten ‘verduisterd’ zijn met een vuurbal. Daarnaast is van haar een video met kraaiende roofvogels te zien in de vergaderruimte. Meer videowerk is er van Sagi Groner, een andere genomineerde. Bij deze werken bekruipt je het gevoel dat de kunstenaar geen keuze heeft kunnen maken; er zijn te veel video’s te zien, er gebeurt te veel in de kleine ruimte.

Geduld

Eén van de kenmerken van de werken die in De Appel en Witte de With tentoongesteld staan, is het hoge technische niveau. Stuk voor stuk zijn de werken zeer ambachtelijk geproduceerd en hebben ze een sterk concept zonder zich daarbij te ver af te wenden van het materiële kunstwerk an sich. Het belang van esthetiek, dat hier onlosmakelijk mee is verbonden, is een trend die al een aantal jaar geleden haar herintrede in de kunstwereld heeft gedaan. Een contrast (of misschien juist een overeenkomst) tussen de werken is het gebruik van tijd. Het geduld wordt eindeloos op de proef gesteld, of er wordt juist tegemoet gekomen aan de ons zo gewone razendsnelle beeldcultuur.

De uitslag van de Prix de Rome is op 26 juni 2007 bekendgemaakt, lees meer op de website www.prix de rome.nl.