Een overzichtsboek voor kunstgeschiedenis

Vasily Kandinsky, Painting with white border (1913)

Sinds Solomon R. Guggenheim in de jaren twintig, op advies van Hilla von Rebay, ‘non objective art’ begon te verzamelen, is de collectie uitgegroeid tot een van meest belangrijke op het gebied van moderne en hedendaagse kunst. Guggenheim richtte zich vooral op de Europese avant-garde, waardoor de collectie een groot aantal werken van Kandinsky bevat, maar zijn collectie omvat ook werk van Mondriaan en Picasso. Speciaal voor deze collectie bouwde Frank Lloyd Wright het beroemde Guggenheimmuseum in New York. Naast de verzameling van Solomon R. Guggenheim zelf zijn in de Guggenheim Foundation ook verzamelingen van een aantal andere particuliere verzamelaars ondergebracht.Een van de bekendste van deze verzamelaars is Guggenheims nichtje Peggy Guggenheim. In haar collectie zitten veel werken van surrealisten, maar ook van vertegenwoordigers van het abstract expressionisme en colour field painters, zoals Jackson Pollock en Elsworth Kelly. Van een particuliere verzameling is de Guggenheim verzameling uitgegroeid tot een internationale collectie. Op dit moment heeft de Guggenheim Foundation 5 musea, in New York, Las Vegas, Bilbao, Venetie en Berlijn. Een zesde museum zal gebouwd worden in Aboe Dhabi.

Zalen als in New York

Solomon R. Guggenheim Museum, New York

Uit al deze collecties is een indrukwekkend overzicht samengesteld en op een enorm oppervlak in de kunsthal in Bonn zijn meer dan 200 werken te bewonderen. De inrichting van de tentoonstelling is grotendeels chronologisch. Het eerste gedeelte van de tentoonstelling bestaat uit kleine steriele witte zalen, met een wat lager plafond. De zalen lijken op het bijzondere Guggenheim in New York. Er hangen werken van Kandinsky, die een groot deel van de collectie vormen. Verder wandelend door de kleine zalen is er bijzonder werk van Picasso en een onbekende Mondriaan te bewonderen. Ander werk dat in deze ruimte de aandacht trekt, is Nude (study), Sad young man on a train (1911-1912) van Duchamp, dat mogelijk ook een voorstudie is van Naakt dat de trap afdaalt. Verder zijn er in verschillende zalen interessante combinaties gemaakt, zoals in de zaal Figuratie sinds 1945. In deze zaal hangt een geweldig werk van Bacon, Three studies for a crucifixion (1962) tegenover een Appel, met in het midden een beeld van Giacometti. Het zijn werken uit verschillende jaren, ze vertegenwoordigen verschillende stijlen, maar toch is er een grote overeenkomst – de schilders werkten figuratief.

Maximale ruimte

Robert Morris, Untitled (Labyrinth) (1974)

Een andere zeer indrukwekkende zaal is de grote hal waarin een aantal grote werken van de stroming Minimal Art te zien is. De hoge ruimte is imposant en van bovenaf bekeken vallen meteen het grote labyrint van Morris en de tekst van Laurance Weiner op de muren op. Het labyrint van Morris boezemt angst in door de enorme hoogte en de smalle gangen waar je doorheen zou kunnen lopen, maar waarin het niet gemakkelijk zal zijn om de weg terug te vinden. Zoals de lage witte zalen goed bij de schilderijen pasten, lijkt deze ruimte speciaal gemaakt voor de grote ruimtelijke sculpturen, die je hier heel goed kunt bekijken; je kunt in en om de grote ruimtelijke werken van Bruce Nauman lopen, of de platte koperen platen van Carl Andre betreden. Het Guggenheim had geen beter museum dan de Kunsthalle in Bonn kunnen uitkiezen om dit werk te laten zien.

Ook een hedendaagse collectie

Naast deze werken is er in het Kunstmuseum, dat naast de Ausstellungshalle gevestigd is, een kleine keuze uit de collectie van hedendaagse werken te zien. De Guggenheim Collectie is namelijk dynamisch en niet alleen gericht op het verleden. Er is voor acht kunstenaars gekozen, die ieder een ruimte hebben gekregen. Indrukwekkend blijft het werk van Rachel Whiteread. Er is een afdruk van haar appartement in gips tentoongesteld. Een andere interessante installatie is die van Matthew Ritchie. Het werk is, sinds het is aangekocht, nu pas voor het eerst als installatie te bewonderen. De installatie bestaat uit een muurschildering, die doorloopt op de ramen, een vloerschildering waar een sculptuur als een soort puzzel over de grond is gelegd en een hologram werk, waarin dezelfde vormen en kleuren en krullen terug te vinden zijn als in de muurschildering.

Overzichtsboek

Wandelend door De Guggenheim Collectie krijg je het gevoel dat je je midden in een overzichtsboek voor kunstgeschiedenis bevindt. Alle belangrijke kunstenaars en alle verschillende kunststromingen zijn vertegenwoordigd met zeer goede werken en er is door de brede verzameling een prachtige ontwikkeling te zien. Het is uniek dat de Guggenheim Foundation een deel van haar collectie heeft uitgeleend voor deze tentoonstelling en dat er niet alleen gekozen is voor werk uit het depot. Door deze tentoonstelling zijn er lege plekken op de muren in het Guggenheim in New York ontstaan, maar de tentoongestelde werken hadden geen betere plek kunnen krijgen dan op deze prachtige tentoonstelling in Bonn.

De Guggenheim Collectie
Kunst- und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland, Bonn / Kunstmuseum, Bonn
Te zien tot 7 januari 2007