Leed zal leed blijven

Zonder titel (Edelhert), 2005, keramiek, metaal, collectie S.M.A.K. Gent. Foto: Joris Killian

De beelden van Anne Wenzel (1972, Schüttorf, Duitsland) zijn niet vies van iconische elementen. Het zijn geen sculpturen, het zijn standbeelden, monumenten en trofeeën van vergane glorie. Wenzel is niet bang om zware symbolen te gebruiken en te veranderen. Dit is te zien aan een beeld van een gevallen hert (Zonder Titel (Edelhert), 2005). Het beeld staat centraal in de zaal. Het is een machtig dier met een groots gewei dat ver achter hem weer verdwijnt in de museumzaal. Het dier is niet meer zo sterk als het ooit geweest is, maar op de grond gedrukt en stervende.

Attempted Decadence (blossoms; lying), 2013, keramiek, collectie dhr. De Heus (voorgrond), Attempted Decadence (blossoms; lying), 2013, keramiek, collectie dhr. De Heus (achtergrond). Foto: Joris Killian

Angst voor het verleden

De glorie is vergaan in The Opaque Palace. Monumenten richten zich vaak op verheerlijking: ze laten een held zien op het moment waarop de zege grijpbaar wordt. In de werken van Wenzel zijn deze helden gewond. Het is niet duidelijk of ze aan flarden geschoten zijn, of dat ze verteerd zijn door hun geweten. Het zijn beangstigende beelden die de bezoeker sterk ontmoedigen om voor het martelarenpad te kiezen.

De werken laten gevolgen zien; trauma’s opgelopen door een oorlog. In die zin hebben de werken veel gemeen met het boek Krieg dem Kriege (Ernst Friedrich, 1924), waar Wenzel zich zeker door heeft laten inspireren. Maar niet alleen het geweld van de oorlog vormt een inspiratiebron, ook andere vormen van herdenking worden op de schop genomen. Het ceremoniële boeket in de laatste zaal wordt afgebeeld in de vorm van grote, massieve bakken met zware, verlepte bloemen (Attempted Decadence (blossoms; large/blood red), 2013). De bloemen hebben last van een geweten. Stil staan bij het verleden is niet goed genoeg: we moeten herdenken, afkeuren en voelen.

Damaged Goods (Bust #11), 2013 keramiek, courtesy Galerie Suzanne Tarasieve Paris. Foto: Joris Killian

Museumstuk, geen monument

The Opaque Palace heeft echter een keerzijde. Waar monumenten vaak eenzaam op een open plek in de stad staan, zijn de zalen van TENT rijkelijk gevuld. De werken lijden hieronder. Om de werken te ervaren is het van belang ze als monument te kunnen zien, maar zo staan de beelden helaas niet opgesteld. De hoeveelheid waarmee de werken in een ruimte staan doet denken aan een historisch museum. Het zijn objecten geworden om naar eigen keuze te bekijken, als artefacten uit een oude beschaving. Ooit hadden de beelden betekenis, nu zijn ze verzameld.

Het enthousiasme dat de tentoonstelling uitstraalt is duidelijk voelbaar. De statige beelden van Wenzel vervullen de functie van monument beter dan menig origineel. Ze voorkomen het ontstaan van een tweede reden tot herdenking (oorlog, moord, revolutie en ander geweld). Muurtekeningen vullen de beelden goed aan met een passend sfeerbeeld. Hoewel de werken meer op een verzameling dan op echte monumenten lijken, is het geweldig om zulke gruwelijke voorstellingen zo direct mee te maken. De tentoonstelling spreekt een duidelijke taal die de kunstwereld zeker zal horen.

Prospects of Perception ● Ex, Sjarel; Beauvais, Daria de; Dölle, Mariette ● Lecturis in samenwerking met TENT ● 32,50 euro ● 9789462260573