ADAM – ontdek je plekje
Wat is een stad nog meer dan een flink aantal gebouwen en een groot bevolkingsaantal per vierkante meter? Volgens Ignacy Sachs, schrijver van Facing the crises in large cities, zijn steden als mensen: ze behoren allemaal tot de stedelijke soort, maar dan wel elk met een eigen persoonlijkheid. Welke elementen scheppen dan de definities, of grenzen, van deze persoonlijkheid, en op welke wijze manifesteert deze stedelijke identiteit zich? Dat is het vraagstuk waar de bij het project ADAM betrokken kunstenaars zich op concentreren.
De heropening van SMART Project Space in het voormalig Pathologisch Anatomisch Laboratorium wordt gevierd met het stedelijk project ADAM. Het nieuwe gebouw op de hoek van de Arie Biemondstraat en de Nicolaas Beetsstraat vormt het vertrekpunt voor de tentoonstelling ADAM, die zich op verschillende locaties in de stad bevindt. Vanaf het Mercatorplein tot aan het Stork-terrein zijn de werken van de 33 deelnemende kunstenaars uit binnen- en buitenland te vinden. Om het overbruggen van de afstand te vergemakkelijken, kun je bij de SMART Project Space een ongemakkelijke witte fiets lenen, de zogeheten funky fiets.
Wie zoekt..
 |
| Job Koelewijn (NL), Jump (2005). Installation, wooden structure, mirrors, grass and water. |
De locaties waar ADAM zich genesteld heeft zijn divers en verrassend – soms duidelijk aanwezig, dan weer bijna of werkelijk onvindbaar. Voor al het andere komt het gebruikmaken van de middelen die door de stad geboden worden, op de eerste plaats. Waar anders is er meer behoefte aan natuur dan op het Stork-industrieterrein? Job Koelewijns JUMP biedt een illusionaire zee aan ruimte en groen midden in het gigantische INIT-kantoorgebouw. Het werk prikkelt je te ontdekken waar de mogelijkheden liggen binnen de stedelijke beperkingen. De ruimte lijkt eindeloos, maar kan toch zijn benauwdheid niet van zich afschudden.
 |
| Lucy Wood (UK), You Would If You Could, but You Can’t So You Won’t (2005). Glass bridge; steel construction, glass tubes. |
You would if you could, but you can’t so you won’t van Lucy Wood onderzoekt de betekenis van het wonen in de binnenstad (waar je zonder gêne door elkaars keukenraam naar binnen kunt kijken). Door middel van een drijvende brug op de Beulingsloot (tussen de Singel en de Herengracht) wordt de indruk gewekt dat de afstand tussen de aangelegen huizen, en bijbehorende bewoners, te verwaarlozen is. De brug ligt echter net iets van beide kanten af en maakt hierdoor betreding, of beter gezegd toenadering, onmogelijk.
De DazzleSHELTERs van Marco Cops zijn ‘woningen’ voor daklozen. Ouderwetse kartonnen dozen die voor het oog worden verborgen door middel van foto’s van de omliggende omgeving. Dit project is zo geslaagd dat de werken naadloos opgaan in de omgeving. Zo naadloos dat ‘onvindbaar’ een geschiktere term lijkt.
Identiteit / nationaliteit
 |
| Marco Cops (NL), DazzleSHELTER (2005). |
Deze en de andere aanwezige kunstwerken bieden inzicht in hoe de bewoners van een stad invloed op hun omgeving kunnen uitoefenen, maar proberen ook te ontrafelen op welke wijze de omgeving henzelf beïnvloedt. Het werk van Koelewijn is hiervan een uitstekend voorbeeld. ADAM poogt geenszins verbeteringen voor het stedelijke klimaat aan te dragen, maar lijkt enkel een andere kijk op de dynamiek van de stad te willen geven.
Vragen over de identiteit van de stad worden ook op demografisch niveau uitgevochten. Hoe functioneert een stad waar 40% van de bewoners een andere nationaliteit heeft dan de Nederlandse? Costa Veces installatie Revolucion – Patriotisme creëert een land in een land waar de buitenlandse bewoners van de stad, die anders door het ontbreken van kiesrecht uitgesloten worden van de politieke en sociale besluitvorming, de touwtjes in handen kunnen nemen (door het instellen van een eigen parlement). Een wekelijkse advertentie van Liv Harlev in the Amsterdam Times (de Engelstalige expat-krant) doet een direct beroep op de al dan niet aanwezige betrokkenheid van de vele buitenlandse zakenlui die een ’thuis’ in Amsterdam hebben gevonden.
…zal vinden?
Jammer genoeg is niet in alle gevallen sprake van een meerwaarde door de locatie. Het werk van Wael Shawky The Cave in de inkijk van de SKOR wordt verpest door slechte lichtinval en rumoer van het voorbijtrekkende verkeer. Het tegenlicht maakt de videoprojectie tot een vaag schijnsel. Ook het geluid is slecht hoorbaar, waardoor het ondertitelde verhaal uit de Koran voor velen van ons vooralsnog onbekend zal blijven. Bij veel andere werken is het een kwestie van geluk of gelegenheid om ervan te mogen genieten. Zo worden de video’s van A.P. Komen en Karen Murphy afgespeeld in verschillende trams. Het blijft echter een toevalstreffer om in de juiste tram terecht te komen.
Het project ADAM is prijzenswaardig door de vele verschillende benaderingen die ontwikkeld zijn om de relatie tussen de stad en haar bewoners te onderzoeken en bloot te leggen. Maar deze uitvoerigheid heeft ook zijn nadelen: zelfs fietsend vallen alle locaties niet in een dag te bezichtigen. De soms goed verstopte plekken kunnen leiden tot frustratie. Het is zaak om de wens alles van het project in een dag op te zuigen te laten varen, en ADAM te beleven zoals men de stad Amsterdam zelf beleeft: fragmentarisch en voor ieder als een unieke en andere ervaring.
