Boeken / Non-fictie

Hoe de auteur de (Hanni)bal helemaal misslaat

recensie: John Prevas – De dure eed van Hannibal

De ultieme biografie van één van de grootste veldheren uit de wereldgeschiedenis, die tevens te boek stond als de ultieme vijand van het Oude Rome: dat kan niet misgaan, denk je dan. Helaas is De dure eed van Hannibal een saai en repetitief werk geworden, dat bovendien niets laat zien van de figuur achter de veldheer.

Op de achterflap staat te lezen dat het boek vooral zal ingaan op het naar verluidt buitengewone charisma van Hannibal. Maar dat is net wat het boek niet doet: we krijgen een chronologisch overzicht van zijn jeugd, zijn militaire carrière en zijn roemloze einde, maar geen antwoord op de vele vragen over zijn persoon, die veel meer intrigeren dan de historische feiten die de meesten wel kennen. Zoals: hoe slaagde hij erin om een leger van (meestal buitenlandse) huurlingen bij elkaar te houden? Waarom trok hij niet op naar Rome, toen hij in een veldslag de Romeinse legers had verslagen en de stad – zijn grote doel – dus letterlijk voor het grijpen lag? Hoe was zijn huwelijk, wanneer hij zijn hele leven onderweg was om oorlog te voeren? Wat was er waar van zijn homoseksuele voorkeuren, waarvoor hij door Romeinse auteurs werd bespot? Enzovoort. In het boek wordt niet eens de vraag beantwoord hoe Hannibal er eigenlijk uitzag. Hij was Noord-Afrikaan, was hij bijgevolg zwart? En was hij groot, klein, breed, mooi, lelijk, gespierd? We komen het niet te weten.

Moordzuchtige maniak

Het boek gaat ook niet dieper in op het feit dat Hannibal misschien wel thuishoort in het rijtje van Hitler en Leopold II: hij was een massamoordenaar, die een tactiek van angst hanteerde door zijn soldaten toe te laten om dorpen te plunderen en de bevolking te verkrachten en brutaal af te slachten. Zo zou hij in een stadje de hele mannelijke bevolking in de badhuizen hebben bijeengedreven om die vervolgens dood te stomen. Krijgt Hannibal met andere woorden misschien niet te veel krediet voor zijn huzarenstukje-met-de-olifanten-over-de-Alpen, aangezien hij veeleer een moordzuchtige maniak is die gedurende meer dan tien jaar Italië heeft geteisterd en het platteland er compleet verwoest achterliet? Een intrigerend vraagstuk, maar Prevas gaat er niet op in.

Het meest irritante gegeven van het boek is echter dat de auteur overal is geweest waar Hannibal was en ook diens Alpenreis overdeed, en dit helaas maar al te graag laat blijken. Er gaat bij wijze van spreken geen pagina voorbij zonder een ‘de auteur bezocht de vallei en denkt dat Hannibal hier passeerde’. Voorts geeft hij van heel wat locaties de geografische duiding (‘vlakbij die rivier, aan het begin van dat gebergte’), maar zonder bijgevoegde kaart of foto’s is het onmogelijk zich daar iets bij voor te stellen. Een bijlage met beeldmateriaal was dus méér dan welkom geweest. Net als een iets kritischer notenapparaat. Op een bepaald moment vermeldt Prevas iets over mensenoffers bij Romeinen, met als voetnoot: ‘Het zou inderdaad kunnen dat de Romeinen dit deden, maar het zou evengoed niet waar kunnen zijn.’ Tja.

Vechtmachine

Tot slot nog dit: zowat elk geschiedenisboek vermeldt dat Hannibal zelfmoord pleegde door het innemen van vergif. Maar bij Prevas geeft de bejaarde veldheer zijn slaaf het bevel hem te wurgen. Waarom wijkt de auteur af van de gangbare feiten en vooral, waar haalt hij die informatie vandaan? Zelfs op dat vlak blijft de lezer op zijn honger zitten. Dit had het ultieme jongensboek over een vechtmachine kunnen zijn, maar het is weinig meer dan een veredeld schoolopstel geworden.