Jagten

Het is veertien jaar geleden dat Thomas Vinterberg met zijn film Festen de grondvesten van de Deense en internationale filmwereld deed schudden. Het is sindsdien, op Submarino na, redelijk stil gebleven rondom de mede-oprichter van Dogma 95. Met het uitdagende Jagten maakt hij na al die jaren een genuanceerde comeback. Dit is ook internationaal niet onopgemerkt gebleven, want Mads Mikkelsen kreeg voor zijn uitmundende acteerwerk de Gouden Palm voor beste acteur.

Kinderen liegen nooit

In een klein Deense stadje probeert de pas gescheiden kleuterleider Lucas (Mads Mikkelsen) zijn leven op rails te krijgen en een band op te bouwen met zijn puberende zoon. Wanneer de vijfjarige Klara, de dochter van zijn beste vriend, hem op school op zijn mond kust herinnert hij haar eraan dat zij dat alleen bij haar eigen vader mag doen en bij niemand anders, en denkt hij dat daarmee de kous af is. Klara’s kinderlijke verliefdheid slaat echter om in woede, en ze verzint dat Lucas haar zijn geslachtsdelen heeft laten zien. Al gauw is de hele stad op de hoogte. Lucas wordt als gevolg gepest en buitengesloten, en zelfs fysiek aangevallen.

Het in beeld brengen van de nasleep van een (valse) beschuldiging van kindermisbruik wordt niet vaak verfilmd, en al helemaal niet zo goed en verbitterd als in Jagten. Het script, dat deels door Vinterberg zelf is geschreven, is sterk maar roept hier en daar ook vragen op. Zo gaat iedereen er vanuit dat wat kinderen beweren automatisch waar is. In de film komt dat concreet op de volgende vraag neer: waarom zou Klara een leugen vertellen als ze dat nog nooit eerder heeft gedaan? Maar het meest opmerkelijke van de film, en tevens ook hèt kritiekpunt dat Vinterberg op de huidige maatschappij lijkt te hebben, is dat er op geen enkele manier bewijs is dat er überhaupt iets is gebeurd. Zelfs wanneer Klara toegeeft dat ze het verhaal heeft verzonnen veegt iedereen dat van tafel, omdat het door de traumatische ervaring een vergeten herinnering zou zijn. De hele massahysterie is dus puur gebaseerd op een ondoordachte opmerking van een kind en het overhaaste oordeel van de volwassenen. In de voorheen hechte gemeenschap escaleert de situatie razendsnel, en een gewaardeerde persoon verandert op slag in de meest gehate persoon.

Slachtoffer

Als kijker zien we hoe Lucas het slachtoffer wordt van de massahysterie en verandert in een gebroken man. De isolatie en de onmacht kruipen er bij hem langzaam in. Het blijft enigszins onbegrijpelijk waarom hij niet ingrijpt en zich niet defensiever opstelt, maar Mikkelsen weet zo’n gewichtige lading aan zijn rol te geven dat je vergeet dat de goede man beroemd is geworden met actiefilms. Vooral de scène in de kerk waarin Lucas de confrontatie aangaat met Klara’s vader is hartverscheurend.

Zowel acteerwerk als camerawerk houden de kijker aan het beeld gekluisterd. De onderliggende spanning en de ingehouden woede zijn zo voelbaar, reëel en dichtbij. Dit alles maakt het fascinerende drama nog intenser. Vinterberg laat met Jagten zien dat hij, veertien jaar na Festen, nog steeds meetelt als regisseur.