Film / Films

Toch maar het boek

recensie: The Human Stain

Een boek verfilmen blijft lastig. Bij een bekend boek moet je hoofdpersonen waar iedereen wel ‘een beeld bij had’ een gezicht geven, zoals bij Lord of the Rings. Vaak zit je met thema’s, symbolen en dubbele bodems. Het eendimensionale Bridget Jones’ Diary lijkt dan gemakkelijk. En zelfs dan heb je nog zeikerds die blijven beweren dat ze ‘het boek toch beter vonden’.

~

Dat ik het boek beter vind dan de film kan ik van The Human Stain niet beweren. Ik heb het gelijknamige boek van Philip Roth namelijk niet gelezen. In de film zien we hoe hoogleraar klassieke talen Coleman Silk (Anthony Hopkins) zijn baan verliest vanwege vermeend racisme, bevriend raakt met een eenzame schrijver (Gary Sinise) en een relatie krijgt met de 32-jarige schoonmaakster van de universiteit (Nicole Kidman).

Abrupte omslag

~

De betoverende omgeving kan de aandacht nog even afleiden, maar dan dringt de vraag zich steeds hardnekkiger op: waar gaat dit heen? Is dit alleen een verhaal over eenzame zielen die elkaar gevonden hebben? Dan blijkt dat Silk bijna zijn leven lang al een geheim heeft: hij is eigenlijk van Afro-Amerikaanse afkomst, maar verbergt dat om betere kansen te krijgen. Een fascinerend gegeven eigenlijk. Helaas is de omslag zo abrupt dat je je met dingen bezig gaat houden die er niet toe doen. Kun je een bekend gezicht als Hopkins wel gebruiken voor zo’n verhaal? Vooral omdat zijn jongere alter-ego in de flashbacks (Wentworth Miller) wel overtuigt, wordt het pijnlijk duidelijk dat het antwoord ‘nee’ is.

Trailer trash

De plotselinge wending maakt de karakters bovendien eendimensionaal. Wat eerst mysterieus en ondoorgrondelijk leek, blijkt nu simpel. Silk is een man met geheim, verleidster Kidman is trailer trash met een trauma en de interessantste man, de eenzame schrijver, verdwijnt vrijwel van het toneel tot vlak voor het einde.

Tamme kraai

Ook het verhaal zelf verliest aan diepte. Eerdere elementen uit de film lijken vergeten. Waarom het verhaal zich bijvoorbeeld afspeelt tijdens de Monica Lewinsky-affaire blijft een raadsel. Andere symbolen die de nieuwe richting kracht bij moeten zetten, zoals een tamme kraai, zijn zo duidelijk en voor de hand liggend dat het tenenkrommend is.

Nachtkastje

Dit alles maakt The Human Stain een vooral frustrerende ervaring. Ik ben ervan overtuigd dat er meer achter de karakters zit, dat de boodschap achter de film kan ontroeren. Als de regisseur maar dieper zou durven gaan, en wat meer elementen had durven schrappen. Deze film is daardoor alleen geslaagd als een reclamespot voor het boek. Een goede, dat wel: bij mij ligt Roths bestseller inmiddels op het nachtkastje.