American Gangster

In een donker steegje zit een man vastgebonden op een stoel. Hij probeert uit alle macht los te komen terwijl hij wordt overgoten met petroleum. Tegenover hem staan gangsterbaas Bumpy Johnson en zijn protegé Frank Lucas (Denzel Washington). Lucas steekt kalm een sigaar op en gooit zijn aansteker richting de man die levend verbrandt. Vervolgens vuurt hij ook nog eens drie kogels af om niets aan het toeval over te laten. De toon is gezet in de openingsscène van American Gangster, de nieuwste film van visueel kunstenaar Ridley Scott.

Als de befaamde gangster Bumpy Johnson sterft, besluit zijn voormalige chauffeur Frank Lucas in de voetsporen van zijn mentor te treden. Door de middelman uit te schakelen en zijn drugs direct van de bron in Vietnam te kopen slaagt Lucas erin de prijs van zijn product te verlagen en de kwaliteit ervan te verbeteren. Hierdoor weet hij in de jaren zestig en zeventig een drugsimperium in New York op te bouwen. Hij wordt op de hielen gezeten door rechercheur Richie Roberts (Russell Crowe), een rechtlijnige politieman die als een moderne Don Quichotte de grootschalige corruptie binnen het politieapparaat te lijf gaat.

Conservatieve familiewaarden

Scenarioschrijver Stephen Zaillian (Schindler’s List) heeft zich voor het schrijven van American Gangster zichtbaar laten inspireren door andere gangsterfilms. De manier waarop Lucas omgaat met zijn familie doet sterk denken aan The Godfather van Francis Ford Coppola, de strijd tegen de corruptie binnen de politie aan Serpico van Sidney Lumet, en de relatie tussen de twee hoofdrolspelers die voortdurend om elkaar heen cirkelen aan The Departed van Martin Scorsese. Helaas voegt Zaillian weinig opzienbarende nieuwe inzichten toe aan het genre, waardoor de kijker het gevoel krijgt dat het allemaal al eens eerder en beter is gedaan. Wel interessant is de wijze waarop de veranderende Amerikaanse samenleving gestalte krijgt in het personage van Frank Lucas, een man die symbool staat voor de opkomst van minderheidsgroeperingen in de VS, maar met zijn conservatieve familiewaarden de moderniteit tegelijk ook schuwt. Dit aspect komt sterk terug in het alternatieve einde dat aan de dvd is toegevoegd.

De grootste kracht van American Gangster ligt echter in de regie van Ridley Scott. De man die al jaren bekend staat als visueel vernieuwer (Blade Runner, Gladiator) heeft de unieke kwaliteit om zeer diverse tijdsperiodes tot leven te roepen en dat is in deze film niet anders. Alle technische aspecten zijn zoals we van Scott gewend zijn tot in de puntjes verzorgd, waardoor het geheel zeer professioneel oogt. Visueel valt er dan ook genoeg te genieten in de film die met een kleine drie uur wel aan de lange kant is.

Cynisme

Helaas kan ook de regie van Scott de zwakte van het scenario niet altijd verhullen. Naast de eerder genoemde herkenbaarheid van het verhaal, is er geen moment sprake van enig moreel besef bij Frank Lucas. Hij is een keiharde zakenman voor wie geld en succes zwaarder tellen dan de liefde van zijn familie en het schuldgevoel om de dood van duizenden mensen. Dat getuigt misschien van een realistisch cynisme van de makers, voor de diepgang van het personage en de film is het niet goed. Als Lucas en Roberts elkaar aan het eind van de film eindelijk ontmoeten en harmonieus met elkaar samenwerken, dwaalde mijn aandacht dan ook af naar de duizenden drugsslachtoffers die meer aandacht verdienen dan ze in American Gangster krijgen toebedeeld.