Nynke

Monic Hendrickx en Jeroen Willems hebben voor Nynke gepoogd de Friese taal onder de knie te krijgen. Dat dit niet makkelijk is blijkt uit het bewonderenswaardige maar povere resultaat van deze inspanningen. Dit zal de meeste bezoekers niet opvallen simpelweg om het feit dat ze de Friese taal niet machtig zijn, maar voor de rechtgeaarde Fries komen de dialogen over als nodeloze toeristische spraakinspanningen. Afgezien van dit heikneuterige gezeik van mij valt er op Nynke eigenlijk niets negatiefs aan te merken. Het is een uitstekende film met een prachtige cast over het leven van Nynke van Hichtum, kinderboekenschrijfster en vrouw van Pieter Jelles Troelstra.

Geboren als Sjoukje Bokma de Boer(1860-1939) ontmoet ze in 1885 de politiek geëngageerde advocaat en dichter Pieter Jelles Troelstra (1860-1930). Ze lijken voor elkaar gemaakt te zijn en leven de eerste jaren in volledige harmonie en geluk met elkaar. Wanneer Pieter Jelles zich steeds meer gaat inzetten voor zijn socialistische idealen komt zijn narcistische kant naar boven. Troelstra was niet vies van eigengeilerij en zag zichzelf als een groot en belangrijk man. Hij verwachtte dat zijn vrouw aan haar huiselijke plichten voldeed, zoals dat in die tijd gangbaar was. Het geijkte en tevens beklemmende levenspad dat Nynke moest gaan, zorgde ervoor dat ze een zenuwinzinking kreeg. Aan de wieg van de psychiatrie werd dat natuurlijk als hysterie gediagnosticeerd; de vrouw die net zo in het voetlicht wil staan als haar man leek een weerloos slachtoffer te worden van de zogenaamd ongeneeslijke hysterie. Van Hichtum werd opgenomen in Groningen en onderging daar in onze ogen een macabere therapie gevuld met dikdoenerij, onbegrip en onwetendheid.

Wanneer Pieter Jelles zich steeds meer gaat bevinden in de intellectuele kringen lijkt de discrepantie tussen hun levens steeds groter te worden. Pieter Jelles die zijn trouw aan zijn vrouw op talloze manieren probeert (of lijkt) te omzeilen, en Nynke die tegen beter weten in zich probeert neer te leggen bij de gang van het burgerlijk leven. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan en zo probeert ze een pad voor haar zelf aan te leggen. Langzamerhand realiseert Nynke dat ze moet schrijven, wil ze een draaglijk leven hebben. Vier jaar na het verschijnen van Afke’s Tiental scheiden ze; Pieter Jelles heeft een verhouding met het huishoudstertje dat nota bene ook Sjoukje heet.

Veel details over het huwelijk zijn nog steeds niet bekend, vaak lijken ze elkaar ook nog eens tegen te spreken; wie wilde er nou eigenlijk scheiden of wat waren de redenen van de bedproblemen? Troelstra trouwt met de jonge Sjoukje en de oude Sjoukje gaat een leven als schrijfster tegemoet zoals ze dat wenste, ten koste van de liefde maar wel gezegend met een sterke eigen wil en onafhankelijkheid, en dat is uiteindelijk waar je het voor doet.
Nynke geeft een mooi beeld van een voorbij Friesland, een cultuur waar te weinig films over gemaakt worden. Van al die kleine en dorre levens kunnen toch prachtige films gemaakt worden? Verhoeff is een filmmaker die een goed oog heeft voor kleine details, een juist oog voor het ontleden en tonen van het Friese verleden. Hopelijk worden er in de toekomst meer van dit soort films geproduceerd, het zou fijn zijn dat Nederlandse en Friese films elkaar in grotere regelmaat zouden afwisselen.