Gokken op een verveelde muze

Stéphane (een wereldvreemde en humoristische Gael García Bernal) is een verstrooid kunstenaarstype die na een lange periode terugkomt bij zijn moeder in Parijs. Om rond te komen gaat Stéphane bij een maatschappij werken die kalenders vervaardigt. Nadat hij inziet dat hij geen creatieve functie heeft, moet hij zich schikken aan de routine van een saai kantoorbaantje.

Maar al gauw komt er afleiding in de vorm van Stephanié (Charlotte Gainsbourg), het nieuwe buurmeisje van Stéphane. Stéphanie lijkt dezelfde naïeve creativiteit te hebben als Stéphane en al snel vervalt hij in een patroon van romantische dagdromen over haar. Daarnaast maakt Stéphane gekke uitvindingen van oud speelgoed en gevonden voorwerpen om Stéphanie voor zich te winnen. Gaandeweg krijgen de dagdromen de overhand en daarmee lijken Stéphanes escapistisch spinsels een reactie op zijn problemen met de werkelijkheid.

Low tech kunstgrepen

Michel Gondry is een visueel wonderkind. Zijn imposante repertoire aan videoclips zijn van een speelse inventiviteit die uniek is. The Science of Sleep hanteert Gondry’s simpele special effects, die een speels ‘do-it-yourself’-karakter hebben. In Stéphanes gedachtespinsels worden steden van karton opgebouwd en is hij de presentator van zijn eigen tv-show. Qua stijl herinnert de film aan een oude videoclip van Gondry voor Björk, Human Behaviour. Een scène waar Stéphanes handen buiten de normale proporties groeien, verwijst naar Gondry’s eigen dromen, daarnaast heeft het een link met zijn clip voor het nummer Everlong van de Foo Fighters.

The Science of Sleep heeft verder gelijkenissen met Gondry’s voorgaande film: Eternal Sunshine of the Spotless Mind. In beide films krijgt de kijker de kans om in de gedachte van de hoofdpersoon te dolen. Kate Winslet dwaalde in Eternal Sunshine of the Spotless Mind in het hoofd van Jim Carrey en vormde de personificatie van zijn romantische herinneringen. Stéphanie lijkt een vergelijkbare rol te vervullen in Stéphanes dagdromen, waarbij ze een wispelturige muze is. Door de onduidelijke scheidslijn tussen fantasie en werkelijkheid zou men ook kunnen stellen dat Stéphanie een waanbeeld van Stéphane is en een personificatie vormt van zijn creatieve kant.

Infantiel zelfmedelijden

Het beeld van de creatieveling en zijn inspiratiebron dat wordt opgeroepen in de film is het stereotiep van de lijdende buitenstaander die gelokt wordt door een ongrijpbare vrouw. Stéphanes romantische gok lijkt door Stéphanies wisselende reacties verkeerd te zijn ingecalculeerd en zijn kinderlijke kant krijgt daardoor al snel iets infantiels. Vooral als de kijker getuige is van zijn dromen over wensvervulling en zelfmedelijden die gelden als bogen in zijn grillige psyche.

In vergelijking met Eternal Sunshine komt ook een ander zwak punt van de The Science of Sleep naar boven. Eternal Sunshine kon nog terugvallen op een goed script van Charlie Kaufman die, naast de inwendige spinsels van het hoofdpersonage, ruimte had overgelaten voor andere plotwendingen die aan het einde goed bij elkaar kwamen. The Science of Sleep laat zich meer leiden door de capricieuze natuur van Stéphane die in zijn eigen logica de toeschouwer soms aan zijn lot overlaat. Zo wordt het iets te veel om vast te zitten in Stéphanes hoofd, ondanks zijn kinderlijke charme en romantische gevoeligheid.