Caché

Niet veel later krijgen ze nog een band. Vervolgens wordt een zelfde tekening op Georges’ werk – hij is presentator van een tv-programma over literatuur – bezorgd. En als tijdens een etentje met vrienden onverwachts de bel gaat, vindt de televisiepresentator een videoband waarop zijn ouderlijk huis is gefilmd. Deze terreur is van een andere orde dan de bedreigingen die tegenwoordig in scheld-emails naar politici worden gestuurd. De bedreiging is hier veel subtieler en beangstigender, omdat deze een persoonlijke dimensie bevat, en Georges dwingt om in zijn verleden te graven. Toen hij zes was, verlinkte hij uit jaloezie het Algerijnse jongetje dat zijn ouders adopteerden, met als gevolg dat deze naar een kindertehuis werd afgevoerd. Nu denkt Georges dat deze Majid zich wil wreken, een idee dat alleen maar aan kracht wint na de volgende videoband, die hem naar diens huis brengt, een vieze, afgebladderde flat in een buitenwijk.

Moslimterrorisme

Het is de perfecte opmaat voor een thriller, en vanaf het begin is de sfeer dan ook broeierig. Maar Caché zou geen film van Michael Haneke (de Oostenrijkse regisseur van onder meer Funny Games en Code Inconnu) zijn als de onderhuidse spanning niet ook een politiek-maatschappelijke ondertoon had. In verschillende interviews verklaarde de regisseur dat Caché, als al zijn films, gaat over schuld en boete. Die thematiek beperkt zich dit keer niet tot het niveau van de personages, maar heeft een collectieve dimensie. Hoewel het concept beproefd is, is het ontzettend knap wat Haneke doet: hij laat aan de hand van een klein, particulier verhaal zien hoe de grotere geschiedenis doorwerkt in het heden. Want het conflict tussen Georges en Majid staat symbool voor het koloniale verleden van Frankrijk en Algerije, en de video-bedreigingen verwijzen naar het moslimterrorisme dat sinds 9/11 de actualiteit beheerst. Het sterkst komt dit tot uiting in de scènes waarin Georges, tijdens zijn bezoeken, Majid behandelt als een sloof, door agressief tegen hem te schreeuwen en hem te beschuldigen van het sturen van de video’s. Alsof de Algerijn nog altijd zijn mindere is, en zonder concrete bewijzen beschuldigd mag worden.

Tunnelvisie

Haneke laat zien hoe snel angst en paranoia kunnen leiden tot zulke tunnelvisies. Dat Georges zijn voormalige stiefbroer verdenkt is logisch, maar ook erg kortzichtig; net als de gedachte dat alle moslims na 9/11 potentiële terroristen zijn. In dat opzicht wordt in Caché niet alleen een spel gespeeld met Georges, maar ook met de (westerse) kijker. Hoe verhoudt jouw houding tegenover moslims zich tot die van Georges tegenover Majid?

Wat dat aangaat toont Haneke zich dus een briljant manipulator. Zijn aanpak werkt: het is lang geleden dat ik zo van slag de bioscoop verliet. Caché verontrust en ontregelt, en beroert hart én hoofd. Haneke heeft het aangedurfd de eerste film te maken die de complexiteit van de spanningen tussen de westerse en Arabische wereld analyseert, en schuwt daarbij het openhalen van oude wonden niet. Vooral politici als Verdonk en Wilders mogen Caché daarom eigenlijk niet missen.