Persepolis

Dat een animatiefilm aan emotionele overtuigingskracht niets onderdoet voor een live-action speelfilm, dat stripboeken wel degelijk verfilmd kunnen worden, dat regering en volk niet over een kam te scheren zijn en dat kleine meisjes groot worden, bewijst de van oorsprong Iraanse Marjane Satrapi in de prachtige, gelijknamige verfilming van haar autobiografische stripboek Persepolis. De samenwerking met de Franse cartoonist Vincent Paronnaud, die meeschreef aan het scenario en de film met haar regisseerde, resulteert in een indrukwekkend debuut dat tegelijkertijd trouw blijft aan de originele versie en de mogelijkheden van het filmmedium optimaal benut.

Hoofdpersoon van zowel het stripboek als de verfilming is de nieuwsgierige en aandoenlijke Marjane. Vanuit haar belevingswereld ontvouwt zich een vertelling over de Iraanse geschiedenis, waarin historische feiten een plaats krijgen naast persoonlijke herinneringen en universele kwesties. De film gaat over de strijd tegen de sjah, de islamitische revolutie, het opkomende fundamentalisme, de oorlog tussen Iran en Irak en de rol van het Westen daarin. Maar bovenal gaat het over een klein meisje dat in de jaren tachtig opgroeit, droomt van een leven als profeet en als verzetsstrijder, stiekem verboden muziek koopt en vrouw wordt in een tijd waarin de bewegingsvrijheid aanzienlijk werd beperkt.

Relativering

Bijna inherent aan het onderwerp – oorlog, onderdrukking en groeipijnen – is de inhoud niet bepaald luchtig. Maar net wanneer de emotie je bij de keel grijpt, de tranen bijna uit je oogkassen rollen, weet Satrapi met een flinke dosis gortdroge zwarte humor er een verlichtende wending aan te geven. De kracht van de film ligt hier, in deze exact uitgemeten balans tussen lach en traan, tussen aangrijpendheid en relativering. Tussen grote universele problemen en de gesimplificeerde belevingswereld van een opgroeiend kind.

Evenzo mooi is de stijl die de regisseurs voor deze verfilming hebben gekozen: die is tegelijkertijd realistisch en vervreemdend. In de hoofdzakelijk zwart-witte beelden lijkt de geanimeerde wereld soms net echt, vooral in de intieme interpersoonlijke momenten. Andere elementen, zoals de uitgerekte lichamen, de houtskoollucht en de scheve gebouwen, zijn veelzeggende expressionistische aanvullingen op de realistische beeldtaal. Deze combinatie maakt de film in vergelijking met de gemiddelde animatiefilm niet alleen erg gedurfd, maar ook indrukwekkend.

Persepolis is niet voor niets een publiekslieveling en prijswinnaar. De film is een prachtig vormgegeven animatie waarin de tekeningen uit het stripboek daadwerkelijk tot leven komen. Het verhaal is een geslaagde les in geschiedenis en opgroeien. En Marjane is even grappig als ontroerend. Kleine meisjes kunnen een verassend frisse kijk op de wereld hebben. En dat wij daar anderhalf uur van mee mogen genieten is te danken aan de succesvolle samenwerking tussen deze twee speelfilmdebutanten.