Franse schurk laat onverschillig

Jacques Mesrine was in de jaren zeventig de meest gezochte crimineel in Frankrijk. Hij was berucht om zijn gewapende bankovervallen en diverse geslaagde vluchtpogingen uit de gevangenis. Mesrine was eind jaren vijftig actief in het Franse leger tijdens de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog en wendde zich pas na terugkeer in Frankrijk tot het criminele pad. In de eerste film van het tweeluik, concentreert Richet zich vooral op de opkomst van Mesrine en zijn eerste aanrakingen met de criminaliteit. In een prettig hoog tempo met een razendsnelle montage, tracht Richet zo veel mogelijk aspecten van het leven van Mesrine, zoals zijn eerste mislukte huwelijk, de talrijke gewapende bankovervallen en een spectaculaire ontsnapping uit een Canadese gevangenis, aan bod te laten komen.

In het tweede deel is het dan ook niet verrassend dat er meer aandacht wordt besteed aan de ondergang van Mesrine, die naarmate het eind van zijn criminele loopbaan (en zijn leven) nadert, alle realiteitszin verloren lijkt te zijn. Hij wordt steeds megalomaner en begint zich meer zorgen te maken om zijn imago. Hij wil het publiek er via de media van overtuigen dat zijn misdrijven politiek georiënteerd zijn en hij in feite aan de kant staat van de normale Fransen. In 1979 wordt Mesrin uiteindelijk opgespoord en neergeschoten door de Franse politie, een feit dat al in het begin van de eerste film wordt getoond.

Ouderwetse schurk

De reden dat de films over Mesrine voor de volle vier uur weten te boeien is de verbluffende prestatie van acteur Vincent Cassel, die voor deze rol een Franse Oscar in ontvangst mocht nemen. Cassel is de perfecte Mesrine, met zijn kwajongensachtige uitstraling waar onder de oppervlakte altijd een zekere mate van agressie doorsluimert. Het is aan de immer charmante Cassel te danken dat de kijker zich het lot van Mesrine nog zo lang aantrekt, omdat het al snel duidelijk wordt dat de man zelf een weinig interessant en eendimensionaal personage is. Mesrine was een ouderwetse schurk, die absoluut niet wordt geplaagd door enige morele dilemma’s en alleen maar zo veel mogelijk geld wil zien te verzamelen.

Het grote probleem van de tweede film is dan ook dat wanneer duidelijk wordt dat de activiteiten van Mesrine niet zo onschuldig zijn als je eerst dacht en dat hij mensen zonder scrupules kapot maakt, je de aandacht voor het personage en de film verliest. Daar komt bij dat Richet het hoge tempo van de eerste film te lang blijft vasthouden in het tweede deel, en ook te weinig tijd uittrekt voor het leed van de slachtoffers van Mesrine. Het kan hem zelfs verweten worden de daden van Mesrine lichtelijk te idealiseren, door hem als een relatief onschuldige schurk af te schilderen. Hoewel het tweeluik door de uitstekende acteurs en zeer verzorgde technische aspecten altijd vermakelijk blijft als actiefilm, is alleen het eerste deel ook daadwerkelijk een goede film. Zodra Richet moet toewerken naar een conclusie over Mesrine, wordt duidelijk dat vier uur cinema zonder duidelijke veroordeling een te grote eer is voor de belangrijkste Franse staatsvijand.