Moord als kortste weg naar nieuwe baan

Bruno Davert besluit van prooi in jager te veranderen. Vijftien jaar werkte hij in de papierindustrie toen hij zijn ontslag kreeg. Reden? ‘Delokalisering’. Nu is hij tweeëneenhalf jaar werkzoekend en druipen wrok en woede van zijn gezicht. Tijd voor actie: Bruno ruimt degene uit de weg die de baan heeft waarop hij zijn zinnen heeft gezet. Maar eerst moeten potentiële concurrenten voor de functie er aan geloven. Bruno schrijft een vacature uit en selecteert uit de binnenkomende sollicitatiebrieven degenen die evengoed gekwalificeerd zijn. Met een oude Luger legt hij ze één voor één om.

Gefrustreerde veertiger

Het gegeven lijkt absurd, maar is het echt zo ondenkbaar? Eén van de wijze lessen die Bruno en zijn vrouw van hun relatietherapeut krijgen, is dat wanneer mensen niet over hun problemen praten, ze paranoïde worden. Dat is precies wat er met Bruno gebeurt. De hele wereld vormt een complot om te zorgen dat hij niet meer aan de bak komt. Wat anders dan moord blijft er dan nog over voor deze gefrustreerde veertiger? Wel bezien was het leven dat een werkloze man in L’Emploi du temps (2001) verzon maar één stap verwijderd van wat Bruno hier doet.

Regisseur Constantin Costa-Gravas laat ons een eind met zijn hoofdpersoon meeleven. Zo filmt hij consequent vanuit Bruno’s perspectief – het eerste deel van de film wordt zelfs begeleid door diens voice-over – en is de perfect gecastte José Garcia innemend genoeg om tegelijkertijd moordenaar, zakenman en huisvader te zijn. Maar Costa-Gravas bewaart ook afstand tot zijn hoofdpersoon, zoals dat hoort in een satire. Hoewel het bedrijfsleven geschetst wordt als een wereld van schone schijn – een glimlach naar buiten, keihard van binnen – commiteert Bruno zich met zijn ultieme poging hierin weer een plaats te veroveren juist aan deze moraal. Los van de moorden die hij pleegt, maakt hem dat tot meer dan slachtoffer van het systeem.

Symboliek

Le Couperet is gebaseerd op een roman van de Amerikaanse schrijver Donald Westlake. Voor de film is zijn ijzersterke verhaal verplaatst naar Frankrijk, waar het misschien nog beter tot zijn recht komt. De dreiging van het kapitalisme wordt waarschijnlijk nergens anders zo sterk gevoeld als hier en duikt dan ook overal in de film op: brandweermannen bezetten in een protestactie de weg, een automonteur vreest er vanwege zijn leeftijd en salaris als eerste uit te vliegen. De symboliek uit het boek is in tact gebleven.

Costa-Gravas kennen we als de regisseur van politieke thrillers zoals Z (1969) en Missing (1982). Le Couperet is spannend (let op de opzwepende muziek), tragikomisch en maatschappij-kritisch en misstaat daarom niet in dit rijtje. Op het Film by the Sea-festival won de film dit jaar de competitie als beste boekverfilming. Misschien is dat de reden dat Le Couperet toch een bescheiden bioscooproulatie krijgt – in één kopie – en niet meteen geruisloos in de dvd-bakken verdwijnt. Maar eigenlijk is dat nog veel te weinig aandacht voor deze gitzwarte analyse van de maatschappij waarin we leven.