Boeken / Non-fictie

Een bureaucratische wereld

recensie: Will Tinneman (tekst) en Jan Banning (foto's) - Alledaagse Macht. Ontdekkingsreis langs ambtelijke werelden

.

Foto uit besproken boek (klik op afbeelding voor grote versie)

Foto uit besproken boek (klik op afbeelding voor grote versie)

Het boek is als een ‘making of’ te beschouwen. Hoewel, de tekst biedt meer dan dat, zoals achtergrondinformatie bij de bezochte landen en de recente politieke situatie. Vooral dat laatste verklaart de boeiende verschillen in de foto’s. Het herkenbare oubollige in de kleine Franse gemeente, de burgeroorlog en armoede in Liberia, het Brits-koloniale verleden in India en de communistische erfenis in Siberië. Of Jemen, waar de werkdag 2 uur duurt, waarna de mannen zich collectief overgeven aan het kauwen van qat (soft drugs). Als prieelvogels richten ambtenaren hun werkomgeving in met parafernalia, portretten (Mahatma Ghandi, Simon Bolivar), landkaarten en vlaggen, ter bevestiging van hun autoriteit. En als uitdrukking van de onderlinge hiërarchie.

Het protserige dat in Frankrijk moet refereren aan de verworvenheden van de Franse Revolutie ontbreekt volledig in Texas, waar men niet houdt van belastinggeldverslindende pennenlikkers. De enige overheidsdienaren in het dorp Ozona zijn dus de sheriff en zijn agenten. Hun budget is beperkt, maar wél hebben ze vijf gallon gratis benzine om elke vreemdeling zo snel mogelijk het stadje weer uit te helpen.

Foto uit besproken boek

Foto uit besproken boek

Overvaltechniek

Tinneman beschrijft de werkwijze die Banning en hij zich aanleerden om zo realistisch mogelijke foto’s te krijgen. In de tijd dat de fotoapparatuur klaargezet werd, werd ook het interview afgenomen, om zo te voorkomen dat de
betreffende ambtenaar alles snel ging opruimen. Toch zijn overal de bureaus opvallend leeg.
Heel anders dan in Nederland waar een overvol bureau moet uitstralen dat we
veel verantwoordelijkheden hebben.

Alleen in China werkte deze overvaltechniek niet. Elk bezoekje werd strak geregisseerd en elke vraag die verder ging dan naam, leeftijd en geboorteplaats, werd met argwaan ontvangen, terwijl de door de Partij toegewezen tolk/gids een oogje in het zeil hield:

We mogen in het Westen vooral niet de indruk krijgen dat Chinezen zich moeten uitputten voor een redelijk inkomen. Delegatieleden op de gang corrigeren een ambtenaar die me vertelt dat ze zes dagen in de week werkt. ‘Vijf!’ klinkt het gebiedend uit de gang en de tolk vertaalt het Chinese zes in het Engelse vijf.

Foto uit besproken boek

Foto uit besproken boek

Alledaagse macht biedt een prettig verzorgde combinatie van tekst en beeld (zoals eerder ook Binnen is het donker, buiten is het licht van Jan Banning en Dick Wittenberg), maar de tekst staat duidelijk voorop. Een beetje storend is wel dat tweederde van de fotobijschriften gelijk is aan passages uit de hoofdtekst. De lijst van aanbevolen literatuur over de diverse landen achterin is dan weer een aangename verrassing.

Op het getinte papier is de reproductie van de foto’s redelijk, maar niet perfect. Bovendien zijn ze aan één kant aflopend, waardoor minstens drie millimeter van de originele foto ontbreekt.  Alledaagse macht maakt je vooral nieuwsgierig naar de expositie en het fotoboek.