Eindeloze verrukking

Sir Terry Pratchett begon zijn fantasieserie Schijfwereld (Discworld) in 1983. Inmiddels staat de teller op 39 Engelstalige titels, waarvan I Shall Wear Midnight op dit moment de voorlaatste is. Met zijn verbeeldingskracht en humor heeft Pratchett veel lezers aan zich verbonden. Zijn boeken zijn in 37 talen vertaald en verkoopcijfers lopen in de 60 miljoen. De auteur lijdt al jaren aan alzheimer, maar dat mag hem er niet van weerhouden door te gaan met schrijven.

Fameuze wereld

Schijfwereld behoeft slechts een korte introductie: het is een wereld als de aarde, ware het niet dat het een platte schijf is die, ondersteund door vier olifanten en een schildpad, door de ruimte zweeft. De bevolking bestaat uit onder andere dwergen, dieven, politieagenten en heksen. Lezers die nog niet eerder hebben kennisgemaakt met de serie kunnen bij elk willekeurig boek beginnen. Hoewel sommige titels gegroepeerd kunnen worden, zijn de verhalen rondom de centrale figuren individueel te lezen.

De bijna zestienjarige heks Tiffanie Verweerd is het hoofdpersonage in Ik ga in middernacht. Heksen worden niet geschuwd in Schijfwereld, integendeel, ze zijn uiterst handig om in de buurt te hebben, maar toch horen ze er niet bij. Want heksen hebben geheimen. Tiffanie heeft zich tot doel gemaakt de zieken en zwakken te helpen en wordt daarbij geholpen door Fiegels: luidruchtige, ruwe, blauwe wezentjes met een Schots accent. Maar een eeuwenoude kracht, de Listenman, werkt haar tegen.

Heksen en Fiegels

Tiffanie is een krachtig personage, met een angstaanjagende volwassenheid voor zo’n jongedame. Ze is autoritair, begripvol en verantwoordelijk. Het is dan ook heerlijk haar te volgen tijdens haar dagelijkse beslommeringen en problemen. De jonge heks krijgt heel wat voor haar kiezen, want heksen doen de smerigste klussen. De Fiegels zorgen daarbij voor de komische noot, door hun simpele, maar rake opvattingen en destructieve gedrag.

Schijfwereld is zo over de top clichématig dat Pratchett een persiflage creëert op zijn genre, maar dit staat de leesbaarheid van de boeken geen moment in de weg. Het zorgt juist voor een fijne dosis zelfspot. De personages zijn bijzonder nuchter en handelen volgens het credo ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’. Dit zorgt voor een fascinerende tegenstelling met de fantasievolle wereld waarin zij vertoeven.

Bijzonder intelligent

Pratchett legt in zijn werk een mix van kinderlijke logica, licht sarcasme en vooral creatief, intelligent taalgebruik aan de dag. Hij heeft een vocabulaire ontwikkeld dat op speelse wijze wordt uitgelegd in voetnoten en woordenlijsten. Zijn enorme verbeeldingskracht geven de boeken rijke details mee, en een schijnbare moeiteloosheid waarmee hij het ongewone, ongelovige neerzet alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. Daardoor hoef je als lezer niet overal vragen bij te stellen, en kan je oprecht genieten van de wereld die de auteur schept.

Bij tijden probeert de schrijver iets te zeggen over onze samenleving. Daar kan je je over buigen, maar je kan er evengoed voor kiezen om deze diepere lagen te laten voor wat ze zijn. De leeservaring zal er niet minder om worden. Hetzelfde geldt voor de vele, soms obscure grapjes en verwijzingen die Pratchett in zijn boeken verwerkt. Juich wanneer je er een tegenkomt, maar laat je leesplezier niet beperken door als een dolle op te zoek te gaan naar deze parels. De plotlijnen, personages en woordspelingen alleen zorgen al voor een hevig kloppend hart.