Topelftal

Van de Vijver interviewde in de afgelopen jaren elf ‘moderne helden’ om erachter te komen hoe zij de top bereikten op hun vakgebied en hoe ze soms zelfs een tweede (zoals schaatser-zakenman Johann Olav Koss) of derde carrière konden starten. ­De auteur werkte tijdens zijn studie geneeskunde langere tijd in het buitenland en schreef daarover in diverse tijdschriften. Na zijn opleiding tot tropenarts werkte hij voor Artsen zonder Grenzen in de Democratische Republiek Congo. In 2008 publiceerde hij hierover het boek Afrika is besmettelijk.

Iets teruggeven

Steven van de Vijver

In Moderne Helden is de diversiteit van de geïnterviewden een sterk punt. De schrijver blijft soms dicht bij zijn eigen interessegebied met artsen en bergbeklimmers, maar hij bezoekt ook een politicus, een econoom en de controversiële denker Rupert Sheldrake. Eén ding lijken allen gemeen te hebben: de steun van ouders of andere familieleden en een jeugd waarin de ruimte werd gegeven om een brede belangstelling te bevredigen, totdat een carrière langzaam vorm kreeg. Zo vertelt Jane Goodall:

‘Uiteindelijk is het allemaal met een pluchen chimpansee begonnen’ lacht ze. Toen ze een jaar oud was kreeg ze van haar vader een knuffelaap, Jubilee, genoemd naar een pasgeboren chimpansee uit de Londense dierentuin. ‘Jubilee ligt trouwens nog steeds op m’n nachtkastje in Engeland.’ Het was het begin van een lange liefde voor dieren. 

Maar succes komt niet per definitie voort uit weelderige omstandigheden, zoals blijkt uit de levensverhalen die beginnen in een sloppenwijk en ook uit de loopbaan van neurowetenschapper en Nobelprijswinnares Rita Levi-Montalcini. Die begon toen ze tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken zat in Zuid-Italië.

Succes eist vaak ook een tol, getuige het levensverhaal van Reinhold Messner. Hij bereikte als eerste zonder zuurstof de top van de Mount Everest, maar verloor tijdens het bergbeklimmen wel twee broers. En succes creëert bijna automatisch een dwang om iets terug te geven aan de wereld. Zoals de chef-kok die bij wijze van opleidingsinstituut elk jaar van keukenmedewerkers wisselt, de plastisch chirurg die de sloppenwijken intrekt, de gepensioneerde arts in Afrika en de bergbeklimmer die musea voor natuureducatie sticht.

Niet gestelde vraag
Moderne Helden is helaas nergens diepgravend of uitgesproken filosofisch. Het blijft vooral beschrijvend en de auteur vraagt niet door op momenten dat het interessant wordt. Zo lijkt het er bijvoorbeeld op dat Van de Vijver de vraag ‘Waaraan denkt u zélf dat uw succes te danken is?’ nooit gesteld heeft. Het antwoord, hoe gekleurd ook, zou toch interessant genoeg zijn. Ook krijgen we geen antwoord op de toch wat schreeuwerige vragen die de flaptekst domineren: ‘Hoe maak je je dromen waar? Hoe verander je de wereld?’

De lezer met een beetje levenservaring mist al snel iets in deze bundel interviews. Het ontstijgt nergens het niveau van avontuurlijk jongensboek. In dat opzicht lijkt het vooral een aanrader voor jeugdige lezers, die geïnspireerd kunnen raken door de ontmoetingen die Van de Vijver beschrijft en de levensverhalen van een elftal dat de top heeft bereikt in sport, wetenschap, politiek en cultuur.