Blind zelfvertrouwen

“Maar, eh, wat kunnen jullie van Erik leren?”

“Ik hoop dat ik leer klimmen,” zei Gyendsen, praktisch als hij is.

“Ja, heel goed. En wat nog meer?”

“Engels misschien?” probeerde Bungzo aarzelend, alsof ze bij een raadsel het juiste antwoord probeerde te vinden.

“Natuurlijk, Engels, maar denk nog eens na, wat zou er aan de ontmoeting met Erik verder voor jullie nog goed en belangrijk zijn?” […]

Ik zat tijdens het gesprek naast onze leerlingen en wist precies wat Lucy graag wilde horen: dat ze van Erik zouden leren net zo sterk en dapper te zijn als hij, voor niets terug te schrikken en een autonoom en waardig leven te leiden. Ik vroeg me alleen af of ze dat niet allang hadden geleerd. Had de grote ommekeer in hun leven niet al jaren geleden, toen ze op de school kwamen, plaatsgevonden?

~

De flaptekst zou wat wrevel of cynisme kunnen opwekken; een Duitse vrouw die in Tibet een weeshuis voor blinden begint en ze de Mount Everest op wil sleuren, moet dat nou zo nodig? Maar zodra je het boek leest, wordt het allemaal veel vanzelfsprekender en na een tijdje maal je niet meer om het ‘waarom’. De klimtocht is slechts de zoveelste beproeving waarmee de blinde kinderen geconfronteerd worden. Hun bewonderenswaardige zelfvertrouwen en flexibiliteit zijn de rode draad in het boek. Door de wereldwijde publiciteit voor de onderneming straalt hun prestatie af op visueel gehandicapten in het algemeen.

Blindheid komt in Tibet relatief veel voor. Door de hoge dosis uv-straling en als gevolg van oogontstekingen door stof in de lucht en roet in de huizen. Deze aandoeningen worden vaak te laat behandeld, omdat het in de aard van de bevolking ligt pijn en ongemakken bij voorkeur te verzwijgen. Blinde kinderen worden in de dorpen doorgaans slecht behandeld. Vanwege het geloof in reïncarnatie en in geesten, beschouwt men een visuele handicap als een straf voor misdragingen in een vorig leven, of als een vloek van een demon. Dit bijgeloof treft de hele familie. Niet zelden worden blinde kinderen door de familie verwaarloosd of verstoten en door de dorpsjeugd met stenen bekogeld.

Braille zonder grenzen

Sabriye Tenberken en Paul Kronenberg

De schrijfster Sabriye Tenberken (1970) werd op haar twaalfde blind. Ze deed Aziatische studies en richtte samen met haar levenspartner Paul Kronenberg de organisatie Braille zonder Grenzen op. Over haar eerste jaren in Tibet schreef ze eerder al Mijn weg leidt naar Tibet. Dit tweede boek is even boeiend geschreven en is ook hard op weg een bestseller te worden. De uiteindelijke beklimming van de Lhakpa Ri en de nodige voorbereidingen beslaan maar een deel van het boek. Eigenlijk beschrijft Tenberken de periode waarin de school zeven jaar bestaat. Daarin vindt ook een gedwongen verhuizing plaats en een rampzalige tocht te paard van twee vrouwen (de een blind, de ander de taal niet machtig) door het platteland.

Haar verhaal is gelardeerd met flashbacks in de vorm van de verhalen van de wezen, zoals ze die op aandringen van de cameraploeg vertellen. In hun eigen woorden, over hun vroege jeugd, hoe ze blind werden en hun begintijd op de school. Aanvankelijk met veel terughoudendheid, want klagen en over het verleden vertellen zijn ze niet gewend. Maar uiteindelijk vormen dit de meest aandoenlijke passages van het boek. Tot slot beschrijft Tenberken de enorme vooruitgang van de leerlingen en hun voorbereiding op de ‘grote wereld’. Naast Tibetaans, Chinees en Engels leren ze elk een beroep (tolk, fysiotherapeut, kaasboer). Bij een sporadische terugkeer in hun geboortedorp worden ze met veel eerbetoon ontvangen en blijken ze ondertussen tot de best geschoolden te behoren. Op die momenten lijken de vooroordelen jegens blinden als sneeuw voor de zon te verdwijnen.