Roman Ondák en Hannes Broecker: Imperfectie van jonge kunstenaars

In de afgelopen maanden beloonden twee Duitse aanmoedigingsprijzen opkomende talenten. Beide jury’s kozen voor imperfectie als winnaar. In het geval van Roman Ondák de imperfectie van de alledaagse sociale omgang. Bij Hannes Broecker dat van de straatcultuur.

Roman Ondák, geboren in Slowakije in 1966, won de Deutsche Bank ‘Artist of the Year’. Deze bank reikt ieder jaar een prijs uit aan relatief jong talent met een overtuigend oeuvre. In het geval van Ondák gaat het om interventies in alle mogelijke vormen. Happenings vastleggen in boekvorm is niet makkelijk. Het Ondák Notebook kijkt daardoor niet alleen naar vastlegging van het eindresultaat, maar duikt ook in de conceptuele fase van de maker. Schetsen op papier worden afgewisseld met foto’s van de happenings.

Je kunt het scherp noemen of simplistisch. Ondák uit zich in een beetje zurige gevatheid. Resistance (2006) is een interventie met mensen die hun schoenveters los hebben. In Failed Fall (2008) zien we een grote verstrooiing van herfstbladeren in een overdekte tropische tuin, waar het natuurlijk nooit herfst is. Good Feelings in Good Times uit 2003 is een ‘staged queue’ voor een theater, mensen die wachten op niks. Alle interventies worden onder de loep genomen in een dikke uitgave. Het retrospectief overweldigt de lezer echter met een te eclectisch beeld van twintig jaar Ondák. Er is zoveel werk dat je verlangt naar een selectie.  

De Deutsche Bank jury prijst de rudimentaire kwaliteit van Ondáks werk. Het spel dat hij speelt met de verwachtingen van het publiek geeft hem een kwaliteit die anderen overstijgt. Zijn droge interventies reflecteren op de manier waarop we kunst beschouwen en brengen het wanordelijke van alledag in zijn werk. In het boek komt Ondák zelf aan het woord en vertelt dat deze werkwijze voortkomt uit de fluwelen revolutie van 1989. Hij zat nog op de kunstacademie en opeens was alles mogelijk. Hij gaf het schilderen waar hij zich voorheen mee bezighield op en begon zich te ontwikkelen als performance artist.

Niet subtiel wel effectief
De Hector Aanmoedigingsprijs 2012 werd uitgereikt aan Hannes Broecker uit Duitsland die in 2010 afstudeerde. Hij is pas 22 en ademt dus een andere tijdgeest dan Ondák. Broeckers ontleent zijn inspiratie aan straatkunst maar die kunst is bij hem uitgegroeid tot volwaardige installaties. Met strakke lijnen en massieve vormen drukt hij de onwrikbaarheid van de straat uit. Sculpturen met urbane titels, zoals Block A en Downtown, zijn net als hun titels niet subtiel maar wel effectief.

Live by the gun – die by the gun weet zich niet te onderscheiden. Het werk is net zo plat als de titel ervan. Dit geldt ook voor de vuist die als belangrijk beeldmerk terugkomt en het straatgevoel er nog even overduidelijk inramt. Hard to earn uit zijn afstudeerjaar zou meer zeggingskracht hebben als een beursstand dan als kunstwerk.

Scherpe randjes
De gegraveerde teksten op appels in Solid Slave wijken op een positieve manier af van de andere werken in het jonge oeuvre van Broecker. Ze zien eruit als graffiti op een verse oogst die uitgestort is in de galerie. Het verhaal achter de appels neemt echter de mystiek van het werk gelijk weg. De appels zijn de verantwoording van elke dollar die Broecker spendeerde in een residence in New York. De opdrachtgever wilde een verhaal over elk van de 6.000 dollars die hij mee kreeg. Het maakte de kunstenaar blijkbaar heel alert op wat hij allemaal deed en hij vertelt hier een hoogdravend verhaal over in het boek.

Het fascinerende van jong talent is dat de scherpe randjes er nog niet af zijn. Het geeft de werken een levendigheid en charme die bij gevestigde kunst soms ver te zoeken is. Wellicht komt het daardoor dat imperfectie de gelijkenis is tussen de twee stimuleringsprijzen. Imperfectie die echter wel vakmanschap en balans nodig heeft en helaas in het geval van Broecker leidt tot een hoogdravende teleurstelling.

Notebook ● Roman Ondák ● Hatje Cantz ● 300 pagina’s ● 49,80 euro ● ISBN: 978-3-942294-18-8 ● 3,5 sterren

Hannes Broecker – Hector Forderpreis 2012 ● Kehrer Verlag ● 80 pagina’s ● 19,90 euro ● ISBN: 978-3-86828-342-6 ● 1,5 sterren