Hypochondrie kan het sperma beschadigen en vermindert de vruchtbaarheid

Hoe ziek (of gezond) is het om voortdurend te denken dat je een enge ziekte onder de leden hebt terwijl je niets, maar dan ook helemaal niets, mankeert?

Hypochonders vertonen bovenstaand gedrag. Schrijfster Paloma Bourgonje vraagt zich af waar dat vandaan komt. Ze gaat in gesprek met een aantal hypochonders om te onderzoeken hoe deze mensen zich voelen en wat ze denken.

Gezonde gesprekken met zieken

Voor haar boek sprak Bourgonje niet alleen met hypochonders, maar ook met artsen en filosofen. En ze sprak een aantal mensen die juist wel echt een ernstige ziekte hebben, bijvoorbeeld MS of huidkanker. Door beide kanten van het spectrum van ziektebeleving te belichten probeert ze zich een beeld te vormen van de mechanismen die hieraan ten grondslag liggen. ‘Ik wilde weten wat gezondheid voor mensen inhoudt’, schrijft ze. ‘Ik was benieuwd hoe het is als je voortdurend bezorgd bent dat de basis van je bestaan, het lichaam, je in de steek laat. En ik zocht naar de oorzaken van hypochondrie.’

In eerste instantie leidt dat tot best interessant en onderhoudend leesvoer. Bourgonje lijkt oprecht geïnteresseerd in de mensen die ze spreekt en dat maakt de gesprekken ongedwongen en openhartig. Door haar empathische benadering krijgt ze makkelijk toegang tot de innerlijke wereld van de geïnterviewden. Al met al dus een prima basis voor een onderhoudend en leerzaam boekje over hypochondrie.

Het ontbreken van een diagnose

Er ontbreekt echter iets. Op de een of andere manier wordt Hypochonders nooit het boeiende en leerzame boek dat het in potentie beloofde te zijn. En dat blijkt het beste uit de overpeinzingen van de schrijfster zelf. Tussen de verhalen van de zieken (denkbeeldig of echt) door staan drie hoofdstukken waarin de auteur haar overpeinzingen weergeeft over het besproken onderwerp. En dat is het punt waarop duidelijk wordt dat Bourgonje de verschillende verhalen niet tot een helder geheel kan samensmeden.

De schrijfster mist het inzicht of de diepgang om een sluitende theorie te vormen over de verzamelde informatie. Los van wat halve aannames en oppervlakkige vergelijkingen wordt nergens duidelijk wat ze nu eigenlijk precies van al die gesprekken geleerd heeft. Maar sterker nog: wat we er als lezer van zouden moeten leren. Hypochonders lijkt meer op het dagboek van een enthousiaste hobbyist dan op een gedegen studie naar het gedrag van (denkbeeldig) zieke mensen. En daarmee laat Paloma Bourgonje jammer genoeg een grote kans voorbijgaan.

Niet denkbeeldig middelmatig

Hypochonders bevat enkele mooie persoonlijke gesprekken met mensen die behoorlijk ziek zijn. Of het nu kanker, MS of hypochondrie betreft, het zijn stuk voor stuk aangrijpende situaties van strijdende mensen. Mensen die soms simpelweg in doodsnood verkeren. Maar de schrijfster weet deze verhalen niet naar een hoger niveau te tillen door ze in een passend raamwerk te zetten. Hierdoor wordt de potentiële kracht van dit boek tenietgedaan en blijven we uiteindelijk met een middelmatig interessant boek zitten. En dat is jammer, want de individuele verhalen hadden een beter podium verdiend.